اختلال اوتیسم با معلولیت ذهنی تفاوت دارد

شیما رضایی در خصوص اوتیسم اظهار کرد: کلمه اوتیسم یا درخودماندگی یک اختلال رشدی شدید است که با نابهنجاری‌هایی در کارکردهای اجتماعی، زبان، ارتباط و رفتارها و یا علایق غیرعادی که ما در کودک مشاهده می‌کنیم مشخص می‌شود، این اختلال در تمامی جنبه‌های تعامل کودک با دنیای اطراف او اثرگذار است و بخش‌های زیادی از مغز را در برمی‌گیرد.

این روانشناس ادامه داد: همان صفت‌هایی که ما را به عنوان یک انسان متمایز می‌کند، در این افراد مختل شده، برای مثال حساسیت این افراد، پاسخگویی اجتماعی و یا توانایی برای ارتباط با دیگران و احساساتشان نسبت به دیگران مشکل دارد و به نظر می‌آید که نمی‌توانند ارتباط طبیعی ایجاد کنند.

وی مطرح کرد: افراد دارای اوتیسم هرقدر که بزرگتر می‌شوند کمتر صحبت می‌کنند و یا اگر هم صحبت کنند به شیوه‌های غیرعادی صحبت می‌کنند، برای مثال اگر چیزی به فرد مبتلابه اوتیسم بگوییم همان جمله را به ما بر می‌گرداند و یا آن را به عبارت‌های به ظاهر بی‌معنا بدل می‌کند. این افراد برای ابراز نیازها و احساسات خودشان از حالت‌های چهره یا حرکت‌هایی که بیانگر احساسات آن‌ها است استفاده نمی‌کنند، لبخند نمی‌زنند، تأیید نمی‌کنند و یا سر تکان نمی‌دهند و معمولاً این افراد در سال‌های ابتدایی زندگی خود روز به روز منزوی‌تر می‌شوند و به دنیای محدود تشریفات و علایق وسواسی خود می‌پردازند و هر وقت این دنیای شخصی گسسته شود به شدت ناراحت می‌شوند و واکنش نشان می‌دهند.

کارشناس معلولیت‌های سازمان بهزیستی قزوین بیان کرد: اختلال اوتیسم یکی از اختلالات رشد فراگیر است که آسیب‌های جدی در روابط متقابل اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی، الگوهای قالبی در رفتار، علایق و فعالیت‌ها ایجاد می‌کند.

وی بابیان این موضوع که اوتیسم یک اختلال رشدی است، گفت: اوتیسم از دوران جنینی در کودک وجود ندارد بلکه یک اختلال رشدی است که با رشد کودک متوجه این مطلب خواهیم شد و متأسفانه در غربالگری‌ها امکان غربال آن وجود ندارد و تا زمانی که کودک به یک مرحله خاص از رشد نرسد و ما متوجه نشویم که رشد او با سایرین متفاوت است این اختلال قابلیت تشخیص را ندارد.

این روانشناس با تأیید این موضوع که افراد دارای اوتیسم خدمات همسان با معلولین دریافت نمی‌کنند، عنوان کرد: اختلال اوتیسم کاملاً متفاوت از معلولین ذهنی است و حتی زیرمجموعه معلولیت ذهنی حساب نمی‌شود، افراد مبتلا به اوتیسم به علت اختلالی که دارند این‌طور استنباط می‌شود که انگار در دنیای دیگری زندگی می‌کنند و این بدان معنا نیست که از هوش کمتری نسبت به سایرین برخوردارند، مراکزی وجود دارد که بتوانند با این کودکان و خانواده‌ها خدمات ارائه کنند.

مبتلایان به اوتیسم در ایجاد ارتباط مشکلات عمیقی دارند

وی اظهار کرد: در استان قزوین مرکز روزانه آموزشی توانبخشی در رابطه با کودکان زیر۱۴ سال کودکان طیف اوتیسم را داریم که این افراد از طریق غربالگری در فضای مجازی شناسایی می‌شوند، خانواده‌هایی که کودکان سه تا پنج سال دارند می‌توانند در این غربالگری و به ۱۰ سؤالی که در آن مطرح می‌شود پاسخ دهند و اگر به سه تا پنج سوال پاسخ مثبت داده شود این کودکان برای بررسی بیشتر به روانشناسان سطح استان یا به همین مرکز اوتیسم معرفی می‌شوند و یک مصاحبه بالینی تشخیصی انجام می‌شود و نظر روانپزشک به انضمام یک آزمون داریم که اگر درمجموع مشخص شود که این فرزند مبتلا به اختلال طیف اوتیسم است می‌تواند از خدمات مراکز بهره‌مند شود.

رضایی خاطرنشان کرد: مراکز اوتیسم مراکز آموزشی و توان‌بخشی هستند به این معنا که برحسب طیفی که دارند می‌توانند از خدمات آموزشی، فیزیوتراپی، گفتاردرمانی، کاردرمانی، خدمات ورزشی و هنری بهره‌مند شوند و این خدمات در کلاس‌های فردی و گروهی انجام خواهد شد.

وی گفت: کودکان مبتلا به اوتیسم مشکلاتی عمیقی در روابط خود با دیگران دارند که کم بودن توجه نسبت به محرک‌های اجتماعی، تقلید از دیگران، سهیم نشدن با دیگران در مورد اشیا و توجه نکردن به احساسات دیگران یا حتی درک آن، از جمله آنهاست، مبتلایان به اوتیسم نابهنجاری‌های شدیدی را در توانایی ارتباط و مهارت‌های زیانی دارند، نقص در ایجاد صداهای پیش کلامی یا اشاره‌ها و یا وارونه‌سازی ضمایر و پژواک‌گویی در این افراد دیده می‌شود و این کودکان معمولاً یک الگوی تکراری و قالبی در رفتار، علایق و فعالیت‌هایشان دارند.

این روانشناس افزود: کودکان مبتلا به اوتیسم از لحاظ  بهره هوشی تفاوت گسترده‌ای با هم دارند که از عقب‌ماندگی‌های ذهنی عمیق تا توانایی‌های ذهنی بالاتر در نوسان است، بااینکه کودکان با توانایی بالاتر نظر رسانه‌ها را به خود جلب می‌کنند اما درواقع طبق آمار ۷۰ درصد کودکان دچار اوتیسم، دچار عقب‌ماندگی نیز هستند. عقب‌ماندگی ذهنی ممکن است همراه با اوتیسم باشد ولی به این معنا نیست که با آن‌هم معنا است و تقریباً ۴۰ درصد مبتلایان ناتوانی‌های هوشی شدید دارند و حتی بهره‌های هوشی پایین‌تر از ۵۰ نیز در آن‌ها دیده می‌شود.

رضایی با تأکید بر لزوم آگاهی خانواده‌ها برای تشخیص احتمال اوتیسم در فرزندانشان خاطرنشان کرد: ۲ شاخصه پژواک‌سازی و وارونه کردن ضمایر باید مورد توجه قرار بگیرد و در صورت تشخیص می‌تواند باب آموزش و یا کمک کردن به این کودکان سریع‌تر باز شود.