تناسب نماگر ها با زمینه نوآوری در ایران

چالش ها و ابهام ها در سنجش نوآوری؛

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری آنا نماگر های علم فناوری و نوآوری مهم ترین منابع اطلاعاتی برای تصمیم گیری های کاربران مختلف از جمله سیاست گذاران هستند. طراحی مسیر حرکت به سمت هدف مطلوب بدون شناخت کافی از وضعیت موجود و ارزیابی اقدام های قبلی امکان پذیر نیست و نماگر ها علائم راهنما و ابزار ارزیابی هستند.

پژوهشگران در مقاله ای با عنوان «چالش ها و ابهام ها در سنجش نوآوری: تناسب نماگر ها با زمینه نوآوری در ایران» به بررسی نماگر های نوآوری در ایران و تناسب آنها با نیاز های سیاست گذاری علم فناوری و نوآوری پرداخته اند. در شرایط حاضر که پیشروی به سوی جامعه و اقتصاد دانش بنیان خواست های همگانی برای کشور های در حال توسعه و از جمله ایران است توجه به پیشبرد نوآوری ضروری است که موتور محرک در اینگونه جوامع محسوب می شود.

* نماگر های علم فناوری و نوآوری

نماگر هایی که به نحوی بـه تصمیم گیری های اقتصادی یا اجتماعی در سطح کلان مرتبط می شوند به طور عمده توسط سازمان های فراملی یا بین المللی ارائه شده اند

به زعم این پژوهش نماگرها محصولاتی هستند که توسط سازمان های ملی فراملی یا بین المللی برای استفاده گستر های از کاربران نظیر سیاست گذاران دانشگاهیان و کسب وکارهـا برای کمک به تصمیم گیری هایشان طراحی و ارائه می شوند.

در این پژوهش آمده است که این محصولات در پاسخ به نیاز کاربران توسعه می یابند و در عین حال قادرند رفتار کاربران خود را تحت تأثیر قرار دهند و از آن طریق منجر به تغییرات درسطح جامعه شوند نماگر ها و کاربران آنها تأثیری متقابل بر یکدیگر دارند.

این پژوهش توضیح می دهد که اقدام های سیاستی معمولاً منجر به نتیجه مستقیم و قابل مشاهده نمی شوند از این رو در بسیاری موارد ارزیابی عملکرد فقط از طریق مقایسه امکان پذیر است. به همین منظور نماگر هایی که به نحوی بـه تصمیم گیری های اقتصادی یا اجتماعی در سطح کلان مرتبط می شوند به طور عمده توسط سازمان های فراملی یا بین المللی ارائه شده اند.

از دیدگاه پژوهشگران این پژوهش نماگرها با تعامل با کاربرانشان به مرور زمان تکامل پیدا می کنند ولی برخی کاربران به خصوص کشور های در حال توسعه در این روند نقش چندان فعالی ندارند. معمولاً این دسته از کاربران تنها استفاده کننده هستند و در اکثر اوقات سیاست گذاری ها و جهت گیری های کلان را برپایه تحلیـل و مقایسه نماگرها بنا می کنند و جامعه را از پیامد های تصمیم گیری منتفع می سازند.

* جامعه و اقتصاد دانش بنیان

تحقیقات این پژوهش بیانگر آن است که در شرایط حاضر که پیشروی به سوی جامعـه و اقتصاد دانش بنیان به صورت خواست های همگانی برای کشـور های در حال توسعه و از جمله ایران درآمده است توجه سیاست گذاران به پیشبرد نوآوری که موتور محرک جوامع محسوب می شود ضروری است.

این پژوهش توضیح می دهد که بدیهی است بدون شناخت کافی از وضعیت موجود و ارزیابی اقدام های قبلی طراحی مسیر حرکت به سمت هدف مطلوب امکان پذیر نخواهد بود و نماگر ها علائـم راهنما و ابزار ارزیابی هستند.

* نماگر ها و دستنامه های نوآوری

از سویی دیگر در این پژوهش آمده است که برخلاف نماگر های تحقیق و توسعه نماگرهای نوآوری چندان خوب توسعه پیدا نکرده اند. به طوری کـه نمی توان در میان آنها شاخصی به استحکام و نفوذ نسبت هزینه ناخالص داخلی تحقیق و توسعه به تولید ناخالص داخلی در سیاست گذاری و هدف گذاری دولت ها یافت.

در این پژوهش به این مهم اشاره شده است که  نماگر ایده آل و مستحکم نماگری است که آزمـون های دقت فقدان وجود پایداری طی زمان قابلیت مقایسه بین طبقه بندی های مختلف و مقاومت در برابر دستکاری را گذرانده باشد.

در ادامه این پژوهش آمده است که توجه به تولید دانش رسمی از اهمیت بالایی برخوردار است اما بدون توجه کافی به انتشار و کاربرد دانش و به عبارتی توسعه نوآوری امکان طراحی مناسب برای رسیدن به جامعه مطلوب دانشی امکان پذیر نیست از این رو لازم است تا شکاف موجود در تأمین اطلاعات این حوزه از طریق طراحی نماگرهای نوآوری و پیمایش های منظم پر گردد. 

این پژوهش نشان می دهد از آنجا که نماگرها در رفتار کاربران به صورت مسـتقیم و غیرمستقیم تأثیرگذارند باید طراحی و انتخاب آنها با توجه به شرایط بومی نظیر ساختار اقتصاد ساختار صنعت فعالیت های غالب نوآوری بنگاه ها شیوه های یادگیری و انتشار دانش صورت پذیرد.

در پایان یافته های این پژوهش نشان می دهد که کمبود مطالعات و پژوهش ها در این حوزه کندی و فقدان تکامـل نماگرها و به دنبال آن سیاست های مؤثر را به دنبال خواهد داشت.

این پژوهش به کوشش پریسا ریاحی (دکترای سیاست گذاری علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس) و شعبان الهی (دانشیار گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس) انجام شده است.