جدیدترین افکارسنجی از نگاه اعراب به سیاست‌های آمریکا در قبال غزه/ کدام کشورها تبدیل به سیبل انتقادها شده‌اند؟
رسول سلیمی: جنگ اسرائیل در غزه و حمایت واشنگتن از آن آسیب جدی به جایگاه ایالات متحده در سراسر جهان عرب وارد کرده است. در این راستا نظرسنجی توسط «مرکز عربی واشنگتن‌دی‌سی» منتشر شد و از ۸۰ پاسخ‌دهنده در ۱۶ کشور که با هم ۹۵ درصد از کل جمعیت منطقه عربی را تشکیل می‌دهند بین ۱۲ دسامبر و ۵ ژانویه یعنی در سومین ماه عملیات اسرائیل در غزه به‌صورت تلفنی پرسش شد. این کشورها شامل عربستان سعودی، عمان، کویت، یمن، قطر، لبنان، اردن، عراق و کرانه باختری فلسطین در منطقه خلیج‌فارس بودند و موریتانی، مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، مصر و سودان در شمال افریقا. چه آنکه بحرین، امارات متحده عربی و سوریه در این لیست قرار نداشتند. مجموع نظرات منطقه‌ای به طور متوسط از نتایج ۱۶ کشور مورد بررسی محاسبه شد و هر کشور وزن یکسانی داشت تا اطمینان حاصل شود که نظرات پاسخ دهندگان در کشورهای پرجمعیت بر یافته‌های نظرسنجی تسلط ندارد.
نظر اعراب درباره سیاست های امریکا در غزه
بر اساس این نظرسنجی، به طور متوسط ۸۲ درصد از پاسخ دهندگان در سراسر خاورمیانه، مواجه ایالات متحده با جنگ غزه را “بسیار بد” توصیف کردند، در حالی که ۱۲ درصد دیگر ان را “بد” توصیف کردند. در مجموع ۷۲ درصد از پاسخ دهندگان گفتند که سیاست ایالات متحده در قبال جنگ غزه به “تصویر” واشنگتن در منطقه آسیب رسانده که جزئیات این آسیب، (۲۲٪) “تا حدودی” و (۵۰٪) “بسیار” توصیف کردند. درصد مشابهی هم گفتند که این امر به منافع امریکا در منطقه نیز اسیب خواهد رساند. ۷۶ درصد گفتند که دیدگاه انها در مورد سیاست امریکا در جهان عرب از زمان اغاز جنگ “منفی‌تر” شده است.
به طور متوسط بیش از نیمی از پاسخ دهندگان (۵۱٪) نیز گفتند که آنها ایالات متحده را به‌عنوان “بزرگ‌ترین تهدید برای صلح و ثبات منطقه” می‌دانند. این در حالی است که ۳۹٪ هم ایالات متحده را به‌عنوان بزرگ‌ترین تهدید در سال ۲۰۲۲ توصیف کردند. این میزان پاسخ حکایت از آن دارد که از هر چهار نفر، یک نفر (۲۶ درصد) اسرائیل را بزرگ‌ترین تهدید منطقه توصیف کرده است.
پاسخ دهندگان بر این باورند که واشنگتن عنصر کلیدی است که اسرائیل را قادر ساخته تا جنگ علیه مردم غزه انجام دهد. جنگی که در آن بیش از ۲۷،۰۰۰ نفر از زنان و کودکان تا به امروز کشته شده‌اند. دقیقاً نیمی از مردم عرب “حمایت نظامی و سیاسی ایالات متحده” را به‌عنوان مهم‌ترین عامل در تقویت انگیزه اسرائیل برای کشتار در غزه بیان کردند. “عدم اقدام قاطع” دولت‌های عربی نسبت به اسرائیل دومین گزینه است که پاسخ دهندگان به‌عنوان مهم‌ترین عامل در استمرار حملات اسرائیل بیان شده بود.
نظر اعراب درباره به عادی سازی روابط با اسرائیل
این نظرسنجی همچنین افزایش قابل‌توجهی از مخالفت در جهان عرب برای به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل در برخی کشورها را نشان داد. مجموع ۸۹ درصد از پاسخ دهندگان گفتند که مخالف به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل هستند، درحالی‌که تنها چهار درصد از آن حمایت می‌کنند که پایین‌ترین درصد از زمان مطرح‌شدن این سؤال در سال ۲۰۱۱ است.
نکته مهم در این زمینه پاسخ دهندگان در عربستان سعودی بودند. عادی‌سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل یکی از اهداف کلیدی دولت بایدن بوده که تا به امروز نیز درگیر مذاکرات فشرده با ریاض بر سر شرایط عادی‌سازی، از جمله درخواست عربستان برای آتش‌بس در غزه است. این نظرسنجی نشان داد که درصد پاسخ دهندگان سعودی که مخالف به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل هستند از ۳۸ درصد در آخرین باری که این سؤال پرسیده شد (در سال ۲۰۲۲) به ۶۸ درصد افزایش‌یافته است، افزایشی که عمدتاً به جنگ غزه مربوط می‌شود. (۲۹ درصد از پاسخ دهندگان در عربستان از پاسخ‌دادن به این سؤال خودداری کردند.)
عادی‌سازی روابط با اسرائیل در مراکش و سودان که هر دو روابط با اسرائیل را در سال ۲۰۲۰ در “پیمان ابراهیم” عادی کردند به ترتیب با ۷۸٪ و ۸۱٪ مخالف همراه بوده است. در ضربه دیگری به سیاست بایدن که از زمان آغاز جنگ غزه بارها بر تعهد خود به ایجاد یک کشور فلسطینی در کنار اسرائیل تأکید کرده است، اکثریت پاسخ دهندگان در هر کشور گفتند که واشنگتن را در تصمیم برای تشکیل کشور مستقل فلسطین جدی نمی‌گیرند. به طور متوسط ۶۸ درصد از پاسخ دهندگان گفتند که واشنگتن “به‌هیچ‌وجه جدی نیست”. شک و تردید به‌ویژه در اردن، لبنان و کرانه باختری که بیشترین تعداد پناهندگان فلسطینی را در جهان عرب دارند، بالا بوده، اما ۷۷ درصد از پاسخ دهندگان عربستانی گفتند که واشنگتن یا “به‌هیچ‌وجه جدی نیست” (۶۲٪) یا “تا حدودی غیرجدی” ۱۱٪ است.
جایگاه آرمان فلسطین در افکارعمومی کشورهای عربی
این نظرسنجی همچنین نشان داد که مسئله فلسطین جایگاه خود را به‌عنوان اولویت اصلی مردم عرب به‌طورکلی ازسرگرفته است. در پاسخ به این سؤال که آیا آنها ارمان فلسطین را برای همه اعراب می‌دانند یا فقط برای فلسطینی‌ها، به طور متوسط ۹۲ درصد از پاسخ دهندگان گزینه اول را انتخاب کردند و این یعنی ۱۶ درصد بیشتر از زمانی که همان سوال در سال ۲۰۲۲ پرسیده شد. در عربستان سعودی، درصد موافق با این دیدگاه از ۶۹ درصد به ۹۵ درصد افزایش یافته است. افزایش مشابهی هم در عراق، مصر و مراکش یافت شد.
در مورد دیدگاه‌های مربوط به مواضع کشورهای کلیدی عربی در قبال جنگ غزه، پاسخ دهندگان بیشتر از امارات متحده عربی انتقاد کردند و به طور متوسط ۶۷٪ موقعیت ابوظبی را “بسیار بد” ارزیابی کردند. عربستانی‌ها با مجموع ۶۴ درصد از پاسخ دهندگان موقعیت کشور خود را “بسیار بد” (۴۴٪) یا “بد” (۲۰٪) توصیف کردند. اکثریت نیز با مواضع مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین مخالف بودند.
این جنگ همچنین امید به صلح بین اسرائیل و فلسطین را کاهش داده است. نزدیک به ۶۰ درصد از پاسخ دهندگان گفتند که در طول جنگ “مطمئن شده‌اند که امکان صلح با اسرائیل وجود نخواهد داشت”، درحالی‌که تنها ۱۳ درصد هنوز به امکان صلح اعتقاد دارند.
این نظرسنجی نشان داد اعراب در عادی‌سازی روابط با اسرائیل سهم بیشتری را برای توجه به افکار عمومی کشورشان قائل خواهند شد و این احتمال وجود دارد که عربستان شرط تشکیل کشور مستقل فلسطینی را از شروط عادی‌سازی روابط با اسرائیل خارج نکند.