زندان مرکزی تهران بزرگ

زندان مرکزی تهران بزرگ، که بسیاری آن را با نام فشافویه می شناسند، یکی از مهمترین و وسیع ترین مراکز نگهداری محکومان در ایران به شمار می رود. این مجموعه در جنوب پایتخت واقع شده و نقش کلیدی در سیستم قضایی کشور ایفا می کند.

تصور کنید برای اولین بار مسیر خود را به سمت جنوب تهران آغاز می کنید، جایی که کیلومترها از هیاهوی شهر دور می شوید و به سکوت و وسعت بیابان های اطراف نزدیک می شوید. در این میان، سازه ای عظیم و پهناور خودنمایی می کند که سال هاست محل نگهداری هزاران نفر از محکومان است: ندامتگاه تهران بزرگ. این زندان، با آنکه نام های متعددی بر خود دیده و هدف اولیه اش با کاربری کنونی اش تفاوت هایی دارد، اما امروز به قلب تپنده سیستم زندانبانی استان تهران تبدیل شده است. در ادامه این روایت، با هم به گوشه و کنار این مجموعه عظیم سفر خواهیم کرد؛ از تاریخچه ای که آن را شکل داده تا مشخصات فیزیکی و ساختار داخلی اش. همچنین، از وضعیت نگهداری زندانیان و چالش های موجود در آن خواهیم گفت و در نهایت، راهنمایی جامع و کاربردی را برای کسانی که عزیزی در این دیوارهای بلند دارند، ارائه خواهیم داد. این مقاله تلاش می کند تا تصویری کامل و بی طرفانه از این مرکز مهم، برای خانواده ها، وکلا، پژوهشگران و هر آنکه به دنبال درک عمیق تری از آن است، ترسیم کند.

۱. ندامتگاه تهران بزرگ: معرفی و سیر تحول

نام «زندان فشافویه» آنقدر در افکار عمومی ریشه دوانده که گاه نام رسمی آن، یعنی ندامتگاه تهران بزرگ، به فراموشی سپرده می شود. این مجموعه که با وسعت بی نظیر خود، یکی از بزرگترین مراکز کیفری کشور محسوب می شود، داستانی پر فراز و نشیب از آغاز تا امروز را پشت سر گذاشته است.

۱.۱. از اردوگاه تا زندان مرکزی: داستان یک تغییر کاربری

ریشه ساخت این مجموعه عظیم به دغدغه ای مهم در دهه ۸۰ شمسی بازمی گردد: تفکیک و نگهداری محکومان مواد مخدر. در آن زمان، نیاز شدیدی به محلی برای جداسازی این دسته از زندانیان از سایر مجرمان احساس می شد تا هم روند بازپروری تخصصی تر پیش رود و هم از تأثیرات منفی آن ها بر دیگر زندانیان کاسته شود. این اردوگاه بزرگ که در ابتدا با هدف نگهداری ۱۷ هزار نفر از محکومان مواد مخدر طراحی شده بود، قرار بود محیطی نیمه باز و با رویکرد بازپروری باشد.

اما گذر زمان و تغییر نیازهای سیستم قضایی، سرنوشت متفاوتی برای فشافویه رقم زد. این مرکز به تدریج به عنوان زندان مرکزی استان تهران شناخته شد و امروز بخش عظیمی از زندانیان جرایم مختلف، از سراسر استان، به این ندامتگاه منتقل می شوند. این تغییر کاربری، چالش های جدیدی را به همراه داشته است که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت. مدت زمان ساخت این مجموعه نیز خود داستانی است، حدود ۱۵ سال برای تکمیل آن زمان صرف شد که نشان از عظمت و پیچیدگی پروژه دارد. این روند طولانی ساخت و تغییر کاربری، نشان دهنده ابعاد گسترده تر نیازهای جامعه در حوزه اصلاح و نگهداری است. امروزه، فشافویه صرفاً یک اردوگاه نیست، بلکه مجموعه ای پیچیده و چندوجهی است که هزاران سرنوشت را در خود جای داده است.

۱.۲. موقعیت جغرافیایی و دسترسی به قلب پایتخت

اگر قصد بازدید یا پیگیری امور مربوط به زندانیان را داشته باشید، باید راهی جنوب تهران شوید. زندان مرکزی تهران بزرگ در شهرستان ری، کیلومتر ۱۲ آزادراه تهران-قم و در منطقه فشافویه شهر حسن آباد قرار گرفته است. این موقعیت، آن را در فاصله قابل توجهی از مرکز شهر قرار می دهد، اما دسترسی از طریق آزادراه نسبتاً آسان است. برای بسیاری از خانواده ها که از نقاط دورتر تهران یا شهرهای دیگر می آیند، این مسیر طولانی خود بخشی از رنج و زحمت پیگیری امور عزیزانشان است. تصور کنید مسیری پر ترافیک و طولانی را طی می کنید تا به نقطه ای دورافتاده در حاشیه پایتخت برسید، جایی که امید دارید خبری از عزیزتان بیابید و شاید فرصتی برای دیدارش بیابید. نزدیکی به مراکز قضایی مانند دادگاه عمومی بخش فشافویه می تواند در برخی موارد، برای وکلا و مراجعین حقوقی، مزیت هایی به همراه داشته باشد. با این حال، بعد مسافت همواره یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها بوده است.

۱.۳. ابعاد عظیم: وسعت و ساختار فیزیکی یک شهر کوچک

وسعت زندان مرکزی تهران بزرگ حقیقتاً شگفت انگیز است. کل مجموعه ۱۱۰ هکتار مساحت دارد که بخش اردوگاه محکومان مواد مخدر به تنهایی ۷۰ هزار متر مربع زیربنا را شامل می شود. این فضا شامل ۳۸ سوله بزرگ است؛ ۲۶ سوله به عنوان اندرزگاه های ۳۰۰ نفره طراحی شده اند که در مجموع ظرفیت اسمی ۱۷ هزار نفر زندانی را فراهم می کنند. ۱۲ سوله دیگر نیز به بخش های پشتیبانی و حفاظت اختصاص یافته اند. این اعداد و ارقام، تصویری از یک شهر کوچک را در ذهن تداعی می کند، شهری محصور که قوانین و سازوکار خود را دارد. معماری آن نیز با هدف نگهداری تعداد زیادی از افراد و کنترل امنیت طراحی شده است، با راهروهای طولانی، دیوارهای بلند و سیستم های نظارتی که در هر گوشه و کنار به چشم می خورند. این مقیاس عظیم، چالش های منحصر به فردی را در زمینه مدیریت، تأمین امنیت و فراهم آوردن امکانات رفاهی و درمانی به همراه دارد که توجه به آن ها ضروری است.

ساختار فیزیکی فشافویه به گونه ای طراحی شده که بتواند تعداد زیادی زندانی را با تفکیک های نسبی نگهداری کند، اما پیچیدگی های اجرایی در چنین مقیاسی، همواره نقاط ضعفی را نیز آشکار می سازد. از جمله می توان به مشکلات مربوط به تهویه، نور طبیعی و فضای کافی برای تردد اشاره کرد که در برخی بخش ها مشاهده می شود. هر سوله یا اندرزگاه، دنیای کوچکی در دل این شهر بزرگ است که ساکنان خود را با قوانین و چالش های خاصی روبرو می کند.

۲. ساختار داخلی و سازوکار اداره ندامتگاه

ورود به دنیای درونی زندان فشافویه، یعنی قدم گذاشتن به مجموعه ای سازمان یافته با قوانین و بخش بندی های خاص خود. اداره چنین مجموعه ای با هزاران نفر زندانی و صدها پرسنل، نیازمند ساختاری دقیق و مدیریتی پیچیده است.

۲.۱. تفکیک تیپ ها و اندرزگاه ها: سلسله مراتب درونی

یکی از مهمترین اصول در زندانبانی، تفکیک زندانیان بر اساس نوع جرم و محکومیت آن هاست. در ندامتگاه تهران بزرگ نیز تلاش می شود تا این تفکیک از طریق تیپ بندی و اندرزگاه های مختلف صورت گیرد. هر تیپ ممکن است شامل چندین اندرزگاه باشد که هر کدام خصوصیات و شرایط نگهداری خاص خود را دارند. مثلاً، ممکن است بخشی برای نوجوانان یا تیپ های مجرمان مواد مخدر و جرایم خشن از هم جدا باشند. این تفکیک، هرچند بر روی کاغذ مهم و ضروری است، اما در عمل و با توجه به تراکم زندانیان، همواره با چالش هایی روبرو بوده است. هدف از این تیپ بندی، جلوگیری از آسیب های احتمالی، تسهیل فرآیندهای بازپروری و ارتقای امنیت درونی زندان است.

ساختار اندرزگاه ها به گونه ای است که هر واحد به صورت مستقل، اما تحت نظارت مرکزی، اداره می شود. این بخش بندی امکان مدیریت متمرکز و در عین حال توجه به نیازهای خاص هر گروه از زندانیان را فراهم می کند. اما با این حال، گهگاه گزارش هایی مبنی بر عدم رعایت کامل این تفکیک و نگهداری زندانیان با جرایم مختلف در یک مکان، به گوش می رسد که می تواند منجر به بروز مشکلات و آسیب های جدی برای زندانیان، به ویژه زندانیان با جرایم سبک تر یا زندانیان سیاسی و عقیدتی شود.

۲.۲. امکانات رفاهی و آموزشی: تلاش برای بازپروری

در کنار وظیفه اصلی نگهداری، سازمان زندان ها تلاش می کند تا امکاناتی برای بازپروری و آموزش زندانیان نیز فراهم کند. در فشافویه نیز بخش هایی مانند بوفه برای تهیه اقلام مورد نیاز، کتابخانه برای مطالعه، و سالن های ورزشی برای فعالیت های بدنی در نظر گرفته شده است. همچنین، برنامه های آموزشی و فرهنگی نیز ممکن است برای زندانیان برگزار شود تا آن ها فرصتی برای ارتقای مهارت ها و تغییر سبک زندگی خود داشته باشند. این امکانات، هرچند شاید در مقایسه با استانداردهای بیرون محدود به نظر برسند، اما برای بسیاری از زندانیان حکم دریچه ای به دنیای آزاد و فرصتی برای بهبود را دارند.

برنامه های آموزشی معمولاً شامل دوره های مهارت آموزی حرفه ای، کلاس های سوادآموزی و فعالیت های فرهنگی هنری است. این تلاش ها با هدف کاهش بازگشت به جرم و فراهم آوردن فرصت هایی برای زندگی بهتر پس از آزادی صورت می گیرد. اما مقیاس زندان و تعداد بالای زندانیان، پیاده سازی این برنامه ها را در سطحی گسترده و با کیفیت مطلوب با دشواری هایی روبرو می سازد. با این حال، هر گام کوچک در این مسیر، می تواند تأثیر بزرگی بر آینده فردی که در پشت این دیوارها زندگی می کند، داشته باشد.

۲.۳. پرسنل و بخش های اداری: چرخ دنده های یک سیستم بزرگ

سیستم پیچیده زندان توسط طیف وسیعی از پرسنل، از مدیران و افسران زندان گرفته تا مددکاران، پزشکان و نیروهای امنیتی، اداره می شود. بخش های اداری مانند مددکاری، بهداری، و قسمت های مربوط به ملاقات و نگهداری اسناد، هر کدام نقش حیاتی در روان بودن امور زندان ایفا می کنند. ارتباط با بخش مددکاری برای خانواده ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا آن ها نقطه تماسی برای پیگیری وضعیت روحی و جسمی زندانی و همچنین مسائل مربوط به پرونده اش هستند.

مدیریت و هماهنگی بین این بخش ها، تضمین کننده عملکرد صحیح و منظم زندان است. هر بخش دارای وظایف و مسئولیت های مشخصی است که در چارچوب آیین نامه ها و قوانین سازمان زندان ها تعریف شده اند. از مسئولین اندرزگاه ها که مستقیماً با زندانیان در ارتباطند تا کادر درمانی و بخش های امنیتی، همه در تلاشند تا نظم و امنیت را در این مجموعه عظیم حفظ کنند. در کنار این، حضور بخش های اداری مانند قسمت اعزام و بدرقه، اجرای احکام و بایگانی، به تکمیل چرخه عملیاتی زندان کمک می کند.

۳. چالش ها و نگرانی ها: وضعیت نگهداری و حقوق زندانیان

همانند بسیاری از مراکز نگهداری در سراسر جهان، زندان مرکزی تهران بزرگ نیز با چالش ها و نگرانی هایی در زمینه وضعیت نگهداری زندانیان و رعایت حقوق آن ها مواجه است. گزارش ها و روایت های متعددی در این خصوص منتشر شده که توجه به آن ها برای درک کامل وضعیت ضروری است.

۳.۱. وضعیت بهداشتی و درمانی: دغدغه ای همیشگی

یکی از مهمترین دغدغه ها در زندان ها، به ویژه در مراکز پرجمعیت مانند فشافویه، وضعیت بهداشتی و دسترسی به امکانات درمانی است. گزارش های متعددی از کمبود امکانات پزشکی و اقلام دارویی در این زندان حکایت دارد. برخی زندانیان آزاد شده از وجود بیماری های واگیر و غیر استریل بودن محیط بهداری سخن می گویند. این شرایط، نگرانی های جدی را برای سلامت زندانیان به وجود می آورد، به خصوص برای آن دسته از زندانیان که از قبل با مشکلات جسمی یا بیماری های خاص دست و پنجه نرم می کنند.

«گزارش ها نشان می دهد که امکانات پزشکی در زندان فشافویه به شدت محدود است و تأخیر در اعزام زندانیان بیمار به خارج از زندان، سلامتی آن ها را به خطر می اندازد. حتی در مواردی، از زندانیان یا خانواده هایشان تعهدنامه کتبی برای پرداخت هزینه های بیمارستان اخذ می شود.»

علاوه بر این، روند اعزام زندانیان به بیمارستان های خارج از زندان نیز همواره با تأخیرهایی همراه بوده و گاهی اوقات برای اعزام، از زندانیان یا خانواده هایشان تعهد کتبی گرفته می شود که در صورت ارسال به بیمارستان، هزینه آن را خودشان بپردازند. این موضوع می تواند بار مالی مضاعفی بر دوش خانواده ها بگذارد که پیشاپیش با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند. تصور کنید علاوه بر نگرانی از وضعیت عزیزتان، باید دغدغه تأمین هزینه های درمانی را نیز داشته باشید.

عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم و کافی، غذاهای نامناسب، و تراکم بیش از حد زندانیان در فضاهای بسته، همگی به تشدید مشکلات بهداشتی کمک می کنند. این مسائل نه تنها بر سلامت جسمی، بلکه بر سلامت روانی زندانیان نیز تأثیر منفی می گذارد و محیطی پر از استرس و بیماری را به وجود می آورد.

۳.۲. تفکیک جرایم: فاصله بین آیین نامه و واقعیت

آیین نامه سازمان زندان های ایران بر تفکیک زندانیان با جرایم مختلف تأکید دارد، به این معنا که زندانیان عقیدتی و سیاسی باید در فضایی جداگانه از زندانیان جرایم عادی نگهداری شوند. هدف از این تفکیک، جلوگیری از تأثیرات منفی و ارتقای امنیت روانی زندانیان است. اما متأسفانه، گزارش های متعددی حاکی از نقض این اصل در زندان فشافویه است. بسیاری از زندانیان عقیدتی و سیاسی، گاهی اوقات به عنوان تنبیه یا به دلایل دیگر، به این زندان فرستاده می شوند و در کنار زندانیان جرایم عمومی نگهداری می شوند. این عدم تفکیک، می تواند پیامدهای روانی و امنیتی جدی برای این دسته از زندانیان در پی داشته باشد و آن ها را در معرض آسیب های بیشتری قرار دهد.

این وضعیت، نگرانی های جدی برای سازمان های حقوق بشری و خانواده ها ایجاد کرده است. نادر فتوره چی، از فعالان اجتماعی، نیز به شرایط نامناسب نگهداری معتادان تزریقی و کارتن خواب ها در قرنطینه زندان اشاره کرده و گفته است که با این افراد در بدو ورود مثل حیوان رفتار می شود. این اظهارات، عمق چالش های انسانی و بهداشتی موجود در این مرکز را نشان می دهد و بر ضرورت اجرای دقیق قوانین تفکیک و رعایت کرامت انسانی تأکید می کند. عدم رعایت این اصل نه تنها خلاف آیین نامه های داخلی است، بلکه می تواند موجب نقض حقوق اساسی زندانیان شود.

۳.۳. حوادث و گزارش های حقوق بشری: لکه های تاریک بر پیشانی زندان

نام زندان فشافویه متأسفانه با حوادث و گزارش های حقوق بشری ناخوشایندی نیز گره خورده است. سازمان های حقوق بشری داخلی و بین المللی بارها درباره وضعیت این زندان هشدار داده اند. یکی از موارد تکان دهنده، قتل علیرضا شیرمحمدعلی، یک زندانی سیاسی، با ۳۰ ضربه چاقو در سال ۱۳۹۸ بود که بازتاب گسترده ای در رسانه ها داشت و سوالات جدی درباره امنیت زندانیان در این مرکز را مطرح کرد. این حادثه، نه تنها برای خانواده شیرمحمدعلی، بلکه برای تمام وجدان های بیدار، تکان دهنده بود و بر لزوم حفاظت از جان زندانیان، حتی در درون زندان، تأکید کرد.

همچنین، در سال ۱۳۹۷، دراویش زندانی که در اعتراض به بدرفتاری با زنان درویش در زندان قرچک ورامین تحصن کرده بودند، مورد ضرب و شتم مأموران امنیتی قرار گرفتند. در این حادثه از گاز اشک آور استفاده شد و بسیاری از دراویش مجروح و تعدادی به سلول های انفرادی منتقل شدند. سازمان دیده بان حقوق بشر این برخورد را محکوم کرد. این اتفاقات، بر ضرورت نظارت دقیق تر بر رعایت حقوق انسانی در زندان ها تأکید می کند و نشان می دهد که حتی در شرایط تحصن مسالمت آمیز نیز، برخوردهای خشونت آمیز می تواند رخ دهد.

در پی این حوادث، سازمان های حقوق بشری بارها از مقامات ایرانی خواسته اند تا تحقیقات شفاف و بی طرفانه ای را آغاز کرده و مسئولان این رخدادها را پاسخگو سازند تا از تکرار چنین فجایعی جلوگیری شود.

این گزارش ها و حوادث، بخش تاریکی از تصویر فشافویه را تشکیل می دهند و اهمیت نظارت های داخلی و بین المللی بر وضعیت این زندان را دوچندان می کنند.

۳.۴. تحریم های بین المللی: فشاری بر وضعیت حقوق بشر

به دلیل نقض جدی حقوق بشر، زندان مرکزی تهران بزرگ مورد تحریم های بین المللی نیز قرار گرفته است. در پاییز ۱۳۹۸، وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا این زندان را در لیست تحریم های خود قرار داد و برایان هوک، نماینده وقت وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، این خبر را اعلام کرد. دو ماه بعد، این تحریم ها به صورت رسمی اجرایی شدند.

علاوه بر این، در فروردین ۱۴۰۰، اتحادیه اروپا نیز به علت نقض حقوق بشر در ایران و سرکوب معترضان در آبان ۹۸، سه زندان جمهوری اسلامی ایران، از جمله فشافویه را تحریم کرد. این تحریم ها، تلاشی برای اعمال فشار بر دولت ایران جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در زندان ها و افزایش شفافیت در نحوه برخورد با زندانیان است. این اقدامات بین المللی نشان دهنده نگرانی جامعه جهانی نسبت به وضعیت زندانیان در این مرکز و لزوم پایبندی به استانداردهای بین المللی حقوق بشر است. تحریم ها، هرچند ممکن است تأثیرات مستقیمی بر شرایط روزمره زندان نداشته باشند، اما به عنوان یک فشار سیاسی و ابزاری برای جلب توجه به نقض حقوق بشر عمل می کنند.

۴. راهنمای عملی برای خانواده ها و مراجعین: آنچه باید بدانید

برای خانواده ها و بستگان زندانیان، دسترسی به اطلاعات دقیق و کاربردی حیاتی است. این بخش به شما کمک می کند تا با فرایندها و قوانین مربوط به زندان مرکزی تهران بزرگ آشنا شوید و بتوانید امور مربوط به عزیزانتان را با آگاهی بیشتری پیگیری کنید.

۴.۱. پیگیری وضعیت زندانی: اولین قدم

زمانی که عزیزی دستگیر می شود، اولین سوال این است که کجاست و چطور می توان از وضعیتش باخبر شد. برای اطلاع از اینکه آیا بستگانتان در ندامتگاه تهران بزرگ نگهداری می شوند یا خیر، می توانید با مراجعه حضوری به قسمت پذیرش زندان یا تماس با شماره های عمومی زندان، اطلاعات اولیه را کسب کنید. گاهی اوقات، سیستم قضایی نیز امکان پیگیری آنلاین وضعیت پرونده را فراهم می کند که می تواند راهگشا باشد.

به یاد داشته باشید که در مراجعه حضوری، همراه داشتن مدارک شناسایی معتبر (کارت ملی و شناسنامه) برای اثبات نسبت و کسب اطلاعات ضروری است. این لحظات پر از نگرانی و اضطراب است و هر گامی که با آگاهی برداشته شود، می تواند کمی از این بار را کاهش دهد. تلاش کنید در اولین فرصت برای پیگیری اقدام کنید، زیرا زمان در این موارد اهمیت زیادی دارد.

۴.۲. ملاقات با زندانی: دیدار در پس دیوارها

یکی از مهمترین حقوق زندانیان و خانواده هایشان، حق ملاقات است. ملاقات ها در زندان فشافویه با قوانین و مقررات خاصی همراه است که باید از آن ها مطلع باشید.

۴.۲.۱. قوانین و مقررات ملاقات

ملاقات ها معمولاً به دو صورت حضوری (اصطلاحاً کابینی یا شیشه ای) و در موارد خاص، ملاقات شرعی یا خصوصی انجام می شود. برای ملاقات، فقط خانواده درجه یک (پدر، مادر، خواهر، برادر، همسر، فرزند) مجاز به ملاقات هستند. همراه داشتن اصل مدارک شناسایی معتبر (کارت ملی و شناسنامه) برای همه مراجعین، از جمله کودکان، الزامی است. قبل از هر ملاقات، معمولاً باید ثبت نام انجام شده و مراحل اداری لازم طی شود.

تصور کنید پشت یک شیشه ضخیم نشسته اید و تنها از طریق تلفن می توانید با عزیزتان صحبت کنید. این تجربه برای بسیاری از خانواده ها، تلخ اما ضروری است؛ پلی برای حفظ ارتباط در دوران محکومیت. گاهی برای اولین ملاقات، نیاز به مجوز خاص از مراجع قضایی وجود دارد که باید پیش از مراجعه، نسبت به دریافت آن اقدام کنید. بدون مدارک کامل، امکان ملاقات فراهم نخواهد بود.

۴.۲.۲. ساعت و روزهای ملاقات

ساعت ملاقات زندان تهران بزرگ معمولاً از ۷ صبح تا ۱۳ ظهر است. اما نکته مهم این است که روزهای ملاقات عمومی برای هر اندرزگاه یا تیپ خاصی از زندانیان، متفاوت است. برای بار اول، می توانید در هر روز اداری مراجعه کنید تا از برنامه ملاقات خاص اندرزگاه عزیزتان مطلع شوید. پس از آن، به شما اطلاع داده خواهد شد که در چه روزهایی مجاز به ملاقات هستید. بنابراین، بهتر است قبل از حرکت، با تماس تلفنی یا از طریق بخش مددکاری، از برنامه دقیق روز و ساعت ملاقات مطمئن شوید.

این سیستم پیچیده، گاهی باعث سردرگمی می شود. بنابراین، یک نکته طلایی برای خانواده ها این است که پیش از هر حرکتی، از بخش مددکاری یا اطلاعات زندان، روز دقیق ملاقات مربوط به تیپ یا اندرزگاه زندانی خود را جویا شوند. معمولاً در ورودی زندان یا در تابلوهای اعلانات، اطلاعات مربوط به برنامه ریزی ملاقات ها ارائه می شود، اما برای اطمینان بیشتر، تماس تلفنی بهترین راه است.

۴.۳. ارسال لوازم و واریز وجه: حمایت از راه دور

حمایت مادی از زندانیان از طریق ارسال لوازم و واریز وجه، یکی دیگر از روش های حفظ ارتباط و کمک به آن هاست.

۴.۳.۱. لوازم قابل تحویل

معمولاً در روزهای خاصی، مانند چهارشنبه ها، امکان تحویل لباس برای زندانیان وجود دارد. اما باید توجه داشت که لیست اقلام مجاز و غیرمجاز بسیار دقیق است. معمولاً حوله، کاپشن و برخی اقلام نظافتی دیگر قبول نمی شوند. این محدودیت ها برای حفظ امنیت و کنترل ورود اقلام ممنوعه اعمال می شود. در عوض، می توانید پول به حساب زندانی واریز کنید تا او بتواند وسایل نظافتی و سایر اقلام مورد نیاز خود را از بوفه داخلی زندان خریداری کند. قبل از بردن هر وسیله ای، حتماً از لیست دقیق اقلام مجاز مطلع شوید تا زحمتتان بی نتیجه نماند. این لیست ممکن است شامل لباس های زیر، پیراهن های ساده و شلوارهای خاص باشد که باید از نظر رنگ و جنس نیز با قوانین زندان مطابقت داشته باشند.

۴.۳.۲. نحوه واریز پول

واریز پول به حساب زندانی فشافویه معمولاً از طریق عابربانک های موجود در محوطه زندان یا از طریق روش های بانکی مشخص شده (معمولاً در باجه های مخصوص در زندان) انجام می شود. با واریز پول به حساب مخصوص زندانی، او می تواند از بوفه زندان خرید کند و نیازهای شخصی خود را برطرف سازد. این امکان، کمک بزرگی برای زندانیان است تا بتوانند تا حدی استقلال مالی داشته باشند و اقلام مورد نیاز خود را تهیه کنند. شماره حساب زندانی را می توانید از بخش مددکاری یا در زمان ملاقات جویا شوید. این فرآیند معمولاً ساده و سرراست است، اما باید دقت کنید تا پول به حساب صحیح واریز شود.

اقلام مجاز برای تحویل	اقلام غیرمجاز (معمولاً)	روش واریز وجه
لباس زیر، پیراهن و شلوار ساده (با محدودیت رنگ)	حوله، کاپشن، لباس های ضخیم و پرحجم	عابربانک های محوطه زندان
برخی لوازم التحریر (با هماهنگی قبلی)	هرگونه وسیله الکترونیکی، مواد غذایی فاسدشدنی	باجه های واریز وجه در زندان
داروهای خاص با نسخه پزشک و تأیید بهداری زندان	مواد مخدر، سلاح، وسایل برنده	شناسایی شماره حساب زندانی و واریز مستقیم

۴.۴. تماس تلفنی با زندانی: صدای آشنا از پشت میله ها

تماس تلفنی با زندانی نیز تابع قوانین و محدودیت های خاصی است. زندانیان می توانند با کارت تلفن یا از طریق سیستم های داخلی زندان با شماره های از پیش ثبت شده خانواده هایشان تماس بگیرند. این تماس ها معمولاً زمان بندی شده و تحت نظارت هستند. شنیدن صدای عزیزی که پشت میله هاست، هرچند کوتاه و محدود، اما برای هر دو طرف تسکین دهنده است و حس تنهایی را کاهش می دهد.

خانواده ها باید شماره تلفن خود را در لیست مجاز زندان ثبت کرده باشند تا زندانی بتواند با آن ها تماس بگیرد. این تماس ها معمولاً از ساعات مشخصی در روز آغاز و در ساعات مشخصی به پایان می رسند. محدودیت در زمان و تعداد تماس ها وجود دارد و هر زندانی تنها می تواند با شماره های تأیید شده تماس برقرار کند. این موضوع برای حفظ امنیت و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی ضروری است.

۴.۵. ارتباط با بخش مددکاری: دستی یاری رسان

بخش مددکاری زندان فشافویه، از اهمیت بالایی برخوردار است. مددکاران می توانند در زمینه های مختلفی مانند پیگیری وضعیت روانی زندانی، مشکلات خانوادگی، برنامه های آموزشی و حتی کمک به روند آزادی مشروط، یاری رسان باشند. برای شماره تلفن مددکاری زندان تهران بزرگ، بهتر است با بخش اطلاعات زندان تماس بگیرید یا حضوری مراجعه کنید، زیرا شماره های تماس ممکن است تغییر کنند یا برای هر تیپ و اندرزگاهی متفاوت باشند. مددکاران نقطه امیدی برای بسیاری از خانواده ها هستند که به دنبال راهی برای بهبود وضعیت عزیزانشان در زندان می گردند.

خدمات مددکاری شامل مشاوره های فردی، خانوادگی، کمک به حل مشکلات حقوقی و اجتماعی، و راهنمایی برای استفاده از تسهیلات قانونی مانند مرخصی یا آزادی مشروط است.

برای برقراری ارتباط با مددکار، می توانید در روزهای اداری به زندان مراجعه کرده و درخواست ملاقات با مددکار مربوط به اندرزگاه عزیزتان را ارائه دهید. شرح وضعیت زندانی و نیازهای او به مددکار، می تواند در پیگیری مؤثرتر امور کمک کننده باشد. این ارتباط، به خصوص در مواردی که زندانی دچار مشکلات روحی یا جسمی خاصی است، حیاتی خواهد بود.

۵. زندانیان شناخته شده: نام هایی در میان دیوارها

در طول سالیان متمادی، زندان مرکزی تهران بزرگ میزبان زندانیان شناخته شده ای از اقشار مختلف جامعه بوده است. اگرچه ذکر نام افراد خاص همواره نیازمند دقت و استناد به منابع عمومی و معتبر است، اما حضور چهره های سرشناس در این ندامتگاه، گاهی اوقات بازتاب های اجتماعی گسترده ای پیدا کرده است. این افراد ممکن است شامل فعالان سیاسی، روزنامه نگاران، هنرمندان یا حتی افراد مشهوری باشند که به دلایل مختلف محکومیت هایی را گذرانده اند.

از جمله افرادی که نامشان در رابطه با زندان فشافویه مطرح شده، می توان به دراویش گنابادی اشاره کرد که پس از اعتراضات گلستان هفتم در سال ۱۳۹۶، تعداد زیادی از آن ها به این زندان منتقل شدند و وضعیت آن ها مورد توجه رسانه ها قرار گرفت. نام علیرضا شیرمحمدعلی، زندانی سیاسی که قتل وی در این زندان بازتاب زیادی داشت، نیز از جمله مواردی است که در حافظه عمومی مرتبط با این زندان باقی مانده است و به عنوان یک نقطه عطف تلخ در تاریخ این ندامتگاه شناخته می شود. ذکر این نام ها، نه به قصد تأیید یا تکذیب، بلکه صرفاً به جهت یادآوری مواردی است که به صورت گسترده در اخبار و رسانه های عمومی منتشر شده اند و بخشی از تاریخ شفاهی و مکتوب این ندامتگاه به شمار می روند و نشان دهنده ابعاد وسیع و متنوع پرونده های قضایی هستند که در این مرکز بررسی می شوند.

نتیجه گیری

زندان مرکزی تهران بزرگ یا فشافویه، با همه ابعاد وسیع و پیچیده اش، نمادی از یک سیستم قضایی بزرگ در دل پایتخت است. این مجموعه که از یک اردوگاه برای محکومان مواد مخدر به ندامتگاهی مرکزی برای استان تهران تبدیل شده، همواره محل بحث و بررسی بوده است. از وسعت فیزیکی و ساختار داخلی آن گرفته تا چالش های مربوط به وضعیت بهداشتی، تفکیک جرایم و رعایت حقوق انسانی، هر یک گوشه ای از واقعیت این مکان را به تصویر می کشند.

برای خانواده ها و مراجعینی که عزیزی در این دیوارهای بلند دارند، درک سازوکارها و قوانین حاکم، مسیری روشن تر برای پیگیری و حمایت فراهم می کند. امید است با افزایش شفافیت، نظارت های مستمر و بهبود مستمر شرایط، روز به روز شاهد ارتقای استانداردهای نگهداری و رعایت کامل حقوق انسانی در چنین مراکزی باشیم. این مسیر، نیازمند همکاری و توجه همه بخش های جامعه، از مسئولین گرفته تا فعالان حقوقی و عموم مردم است تا شرایطی انسانی تر برای همه، چه در بیرون و چه در درون دیوارها، فراهم آید. نهایتاً، هدف از هر سیستم کیفری، نه تنها مجازات، بلکه اصلاح و بازپروری است، و این مهم تنها با توجه جامع و انسانی به تمام ابعاد وضعیت زندانیان میسر خواهد شد.