۲۵ آبان در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری آنا تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم وقایع مهم مصادف با امروز 25 آبان  برابر با 14 نوامبر را ورق می زنیم.

***

سِر ویلیام هرشل

۱۵ نوامبر ۱۷۳۸ میلادی برابر با 25 آبان ۱۱۱۷ خورشیدی ویلیام هرشل اخترشناس انگلیسی آلمانی به دنیا آمد. هرشل در سال ۱۷۷۳ اولین تلسکوپ خودش را ساخت و استفاده از آن را برای پروژه ای آغاز کرد که تا آخر عمرش تداوم داشت: پروژه مطالعه سیستماتیک آسمان. طی این مطالعات او سیاره اورانوس و سحابی ها خوشه های ستاره ای و ستاره های دوتایی بسیاری را کشف کرد. هرشل این فرضیه را مطرح کرد که سحابی ها از ستارگان تشکیل شده اند و این گونه نظریه تکامل ستاره ای را توسعه داد و به اولین کسی تبدیل شد که شکل کهکشان ما راه شیری را به درستی توصیف کرده است. او همچنین میماس و انسلادوس دو قمر زحل را در سال ۱۷۸۹ و تیتانیا و اوبرون دو قمر اورانوس را در سال ۱۷۸۷ کشف کرد. هرشل احتمالا معروف ترین اخترشناس قرن هجده میلادی بوده است.

اِلمر مک کولوم

۱۵ نوامبر ۱۹۶۷ میلادی برابر با 25 آبان ۱۳۴۶ خورشیدی المر مک کولوم زیست شیمی دان آمریکایی درگذشت. شهرت او به دلیل نظام نامگذاری حرفی ویتامین ها است. او ویتامین های آ و ب را کشف و با همکاری دیگران درباره ویتامین د مطالعه کرد و پژوهش های گسترده ای را در زمینه تغذیه و رشد انجام داد. مک کالوم اولین کسی بود که در ایالات متحده یک کلونی از موش های سفید را به عنوان حیوانات آزمایشگاهی به وجود آورد تا موضوع آزمایش هایش در مطالعات تغذیه ای باشند. در دهه ۱۹۱۰ مگ کالوم متوجه شد که یک رژیم غذایی سالم به چربی های خاصی نیاز دارد و جزء ضروری این ماده غذایی سالم را «آ محلول در چربی» نامید که متمایز از ماده دیگری بود که به صورت «ب محلول در آب» نامگذاری کرده بود. او همچنین تحقیق کرد که چگونه مواد معدنی خاصی ازجمله کلسیم فسفر فلوئور منگنز و روی را باید به عنوان مواد مغذی مهم در نظر گرفت.

یوهانس کپلر

۱۵ نوامبر ۱۶۳۰ میلادی برابر با 25 آبان ۱۰۰۹ خورشیدی یوهانس کپلر درگذشت. این اخترشناس آلمانی  سه قانون اصلی حرکت سیارات را تدوین کرد که به اسحاق نیوتن امکان دادند قانون گرانش را ابداع کند. کپلر با استفاده از موقعیت های دقیق اندازه گیری شده سیارات ثبت شده توسط تیکو براهه سه رابطه را به طور ریاضی از داده ها استنتاج کرد که عبارت اند از: ۱- سیارات در مدارهای بیضوی با خورشید در یک کانون حرکت می کنند. ۲- خط واصل بین خورشید و سیارات در زمان های مساوی مساحت های مساوی را می پیماید. ۳- مربع زمان تناوب چرخش سیارات به دور خورشید با مکعب نصف محور بزرگ بیضی متناسب است. همچنین کپلر پیشنهاد کرد که جزر و مد ناشی از جاذبه ماه است. او معتقد بود که جهان به دست قوانین ریاضی اداره می شود باوجوداین بر اهمیت تأیید تجربی تاکید می کرد.

شاتل فضایی شوروی

۱۵ نوامبر ۱۹۸۸ میلادی برابر با 25 آبان ۱۳۶۷ خورشیدی اتحاد جماهیر شوروی اولین شاتل فضایی خودش را با نام ترکی بوران (طوفان برف) بدون سرنشین در اولین و تنها پرواز مداری اش به فضا پرتاب کرد. روسیه برنامه شاتل خود را در سال ۱۹۷۶ و در پاسخ به برنامه شاتل فضایی ایالات متحده آغاز کرد. تنها پرواز مداری بوران بدون سرنشین بود زیرا سامانه پشتیبانی حیاتی در این شاتل بررسی نشده بود. بوران با موشک پرتاب گر فوق سنگین انرجیا به مدار ۲۵۰ کیلومتری پرتاب شد. محدودیت حافظه رایانه آن پرواز را به ۲ مدار در ۲۰۶ دقیقه محدود می کرد. پس از پیمودن این مسیر بوران همراه با یک فروند هواپیمای میگ ۲۵ که فضاپیما را از ارتفاع ۲۰ کیلومتری سطح زمین تا لحظه فرود اسکورت می کرد در فرودگاه بایکونور قزاقستان به زمین نشست. بعد از این پرتاب بودجه شاتل بوران در سال ۱۹۹۳ به دلیل اختصاص بودجه آن به ساخت و توسعه موشک بالستیک قاره پیمای مولنیا لغو شد.