۳ فروردین در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۳ فروردین برابر با ۲۲ مارس را ورق  می‌زنیم.

***

حسن اکبرزاده

۳ فروردین ۱۳۰۶ خورشیدی، حسین اکبرزاده پژوهشگر و ریاضی‌دان ایرانی به‌دنیا آمد و در ۳ فروردین ۱۳۹۹ درگذشت. او در سال ۱۹۵۰ با کسب رتبه برتر رشته ریاضی در دانشگاه تهران، مدال درجه یک علمی دریافت کرد. سپس به فرانسه رفت در دانشگاه سوربن مشغول تحصیل و در سال ۱۹۶۱ میلادی از این دانشگاه در مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شد. اکبرزاده در سپتامبر ۱۹۹۲ از سوی مرکز تحقیقات علمی فرانسه مدال درجه یک علمی دریافت کرد. او از سال ۱۹۵۷ استاد و رئیس بخش تحقیقات مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه و لابراتوار کلژ دو فرانس پاریس بود. ازجمله مهم‌ترین دستاوردهای او آثاری است که در حوزه هندسه فینسلری منتشر کرده است.

اُلُغ‌بِیگ

۲۲ مارس ۱۳۹۴ میلادی برابر با ۳ فروردین ۷۷۳ خورشیدی، میرزا محمد طارق بن شاهرخ مشهور به‌نام اُلُغ‌بِیگ اخترشناس و ریاضیدان ایرانی به‌دنیا آمد. الغ‌بیگ، پادشاه تیموری، فرزند شاهرخ و گوهرشاد بیگم بود. پدرش در رشد هنر و شکل‌گیری مکتب هرات نقش مهمی ایفا کرد و مادرش مسجد گوهرشاد را در مشهد ساخت. الغ‌بیگ در علوم ریاضیات و اخترشناسی فعالیت می‌کرد و با مثلثات و هندسه کروی آشنا بود و به هنر و فرهنگ، علاقه داشت. گفته می‌شود که احتمالا به زبان‌های فارسی عربی، ترکی و مغولی تسلط داشته است. بین سال‌های ۱۴۲۴ تا ۱۴۲۹ او رصدخانه الغ‌بیگ را در سمرقند ساخت که یکی از بهترین رصدخانه‌های جهان اسلام در آن‌زمان و بزرگ‌ترین رصدخانه در آسیای مرکزی بود. همچنین مدرسه الغ‌بیگ را در سمرقند و بخارا ساخت و این شهرها را به مراکز فرهنگی و آموزشی در آسیای مرکزی تبدیل کرد. الغ‌بیگ در عصر پیش‌از اختراع تلسکوپ، با ابزاری که در رصدخانه‌اش در سمرقند در اختیار داشت فهرستی از ۱۰۱۸ ستاره تهیه کرد و در ریاضیات، جدول‌های مثلثاتی دقیقی از مقادیر سینوسی و مماس را تا دست‌کم ۸ رقم اعشار نوشت.

یوهان ولفگانگ فون گوته

۲۲ مارس ۱۸۳۲ میلادی برابر با ۳ فروردین ۱۲۱۱ خورشیدی، یوهان ولفگانگ فون گوته، شاعر، جانورشناس، گیاه‌شناس و زمین‌شناس آلمانی درگذشت. هرچند گوته را بیشتر با اشعارش و به‌ویژه با دیوان غربی‌شرقی که با الهام از اشعار حافظ سروده است می‌شناسند اما او هم در ادبیات جهان شهرت داشت و هم از روشنفکران علاقه‌مند به علم بود. گوته کسی است که اصطلاح مورفولوژی (ریخت‌شناسی) را برای توصیف مطالعه سیستماتیک ساختار موجودات زنده ابداع کرد. ریخت‌شناسی به‌معنی دانش شناخت شکل ظاهری و ساختمان بیرونی موجودات زنده و ویژگی‌های ساختاری آنها است.

کنوانسیون وین برای حمایت از لایه ازون 

۲۲ مارس ۱۹۸۵ میلادی برابر با ۳ فروردین ۱۳۶۴ خورشیدی، کنوانسیون وین برای حمایت از لایه ازون به امضا رسید. هدف از امضای این توافق‌نامه چندجانبه محیط‌زیستی تبیین چارچوب‌هایی برای کاهش بین‌المللی تولید کلروفلوئوروکربن‌ها به‌دلیل سهم این ماده در تخریب لایه ازون بود. کلروفلوئوروکربن‌ها مولکول‌های پایداری هستند که از کربن، فلوئور و کلر تشکیل می‌شوند و در فراورده‌هایی مانند سردکننده‌ها به‌صورت عمده به‌کار می‌روند. در دهه ۱۹۷۰، بررسی‌ها نشان داد که کلروفلوئوروکربن‌های ساخته دست انسان مولکول‌های ازون را در جو کاهش می‌دهند و آن را واگردانی می‌کنند. این توافق‌نامه یکی از موفق‌ترین معاهده‌های تمام دوران است که به‌امضای ۱۹۷ کشور رسید. آسیب‌های محیط‌زیستی و بهداشتی ناشی‌از تخریب لایه ازون به‌دلیل رسیدن پرتوهای فرابنفش بیشتر به سطح زمین است. افزایش نرخ سرطان‌های پوست و آب مروارید چشم، کاهش عملکرد گیاهان و دستگاه ایمنی ضعیف ازجمله نتایج افزایش سطح تابش‌های فرابنفش است.