تاثیر تحریم‌های آمریکا بر صنعت میلگرد در ایران

بررسی تاثیر تحریم‌های آمریکا بر صنعت فولاد ایران و قیمت میلگرد

به نقل از آسرون پس از خروج آمریکا از برجام، صنایع ایران به ویژه فلزات تحت تاثیر این تصمیم واشنگتن قرار گرفت، اما با توجه به آمار موجود در قیمت آهن به نظر می رسد تولید فولاد این کشور رو به افزایش است. ایران سال 2015 برنامه توسعه صنعت فولاد ملی را برنامه‌ریزی کرد و قرار است تا سال 2025 تولید آن به سالانه 55 میلیون تن برسد. موفقیت این برنامه را می‌توان در بزرگترین معدن سنگ آهن ایران مشاهده کرد.

این معدن در شهرستان سیرجان از توابع استان کرمان ایران واقع شده و یکی از مهم‌ترین معادن منطقه غرب آسیا به شمار می‌رود؛ معدنی که علی‌رغم تحریم‌ها و مشکلات در تامین تجهیزات به فعالیت ادامه می‌دهد. در این زمینه، ناصر تقی‌زاده، مدیرعامل شرکت صنعتی معدنی گل گهر سیرجان در استان کرمان ایران در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری آناتولی اظهار داشت: علی‌رغم تحریم‌ها با بیش از 15 درصد ظرفیت و 19 هزار نفر فعالیت می‌کنیم.

دفعه اول نیست که تحریم می‌شویم. نه تنها کاهش تولید نداریم بلکه برنامه افزایش هم داریم. تحریم کار را سخت می‌کند، اما مشکل لاینحلی برای ما ایجاد نمی‌شود. وی افزود: در شش معدن گل‌گهر 1.2 میلیارد تن سنگ آهن شناسایی شده است. البته حجم آن، بیش از این میزان است. معدن گل‌گهر در حال حاضر با ظرفیت تولید 15 میلیون تن «کنستانتره» و بیش از 10میلیون تن «گندله» بزرگترین تولیدکننده ایران است.

تقی‌زاده درباره امکان سرمایه‌گذاری خارجی در این مجموعه نیز توضیح داد: “پنجاه درصد نیاز داخل را تامین می‌کنیم. سرمایه‌گذاران خارجی برای ما مهم‌اند و از حضورشان در تولید فولاد و صنایع آن استقبال می‌کنیم. آماده همکاری با آنها در بندر چابهار هستیم. در آنجا کنسرسیومی با مشارکت شرکت‌های گل گوهر، چادرملو و فولاد مبارکه تشکیل دادیم”.

به گفته وی، تولید «آهن اسفنجی» و «گندله» در این مجموعه انجام می شود و خط ذوب فولاد به تازگی در این مجموعه به بهره برداری رسیده است. تقی‌زاده در پایان منطقه معدنی و صنعتی گل‌گهر سیرجان را یکی از قطب‌های مطرح معدن در خاورمیانه دانست و گفت: منطقه مذکور این قابلیت را دارد که تبدیل به یک مجموعه بزرگ رقابتی در ایران و جهان شود. گل‌گهر، اولین منطقه ایران است که همه فرایند تولید از معدن تا محصول نهایی را یکجا کنار هم قرار داده است.

صادرات فولاد به راه خود ادامه می دهد

سرتیتر اکثر خبرگزاری های انگلیسی زبان؛ انتشار خبر تشدید تحریم های آمریکا در خصوص صنایع فولاد، مس و آلومینیوم ایران است.  به نظر می رسد که تا مدتی این خبر در نشریات و بولتن های خبری تخصصی فولاد هم بازتاب گسترده داشته باشد. این در حالی است که تقریبا اکثر متخصصان و فعالان حوزه فولاد کشور از جمله جناب آقای مهندس صباغ از ایمیدرو و جناب آقای دکتر طهرانی، فعال حوزه سنگ آهن ایران؛ وضع این تحریم ها را گرچه برای صنعت فولاد ایران یکجور آفت تلقی نمودند، اما معتقد به ادامه فعالیت پر قدرت بازار فولاد ایران در عرصه های بین الملل علی رغم این تحریم ها هستند. عنوان شده گر چه ممکن است وضعیت ترابری فولاد ایران در این حوزه قدری با مشکلات توام گردد، اما صادرات آهن آلات ایران به راه خود ادامه خواهد داد.

در چند روز گذشته؛ به گزارش فدک فلز در عین حالی که همه منتظر اعلام تحریم صادرات محصولات پتروشیمی  از سوی دولت آمریکا بودند دونالد ترامپ این بار و بدون اعلام قبلی، آخرین تیرهای در ترکش را به سوی صنعت فولاد ایران هدف گرفت. بیایید به جای ایجاد جو روانی منفی به نیمه پر لیوان نگاه کنیم. بیش از ۸۰ درصد از کل صادرات وزنی ایران و بیش از ۷۰ درصد صادرات محصولات فلزی را مواد خام تشکیل می دهد دونالد ترامپ اگر چه برای بیشتر کشورها یک مصیبت است اما شاید برای حوزه نفت و فولاد ما نعمت باشد و این دو صنعت بزرگ را از خام فروشی به سوی تولید محصول با ارزش افزوده بیشتر سوق دهد.

محدوده موفقیت احتمالی این تحریم بیشتر مربوط به حوزه حمل دریایی (که بیشتر قابل رصد و پیگیری است) و صادرات سنگ آهن و مواد خام خواهد بود. موفقیت این تحریم منوط به رصد وجه حاصل از از کشورهای مقصد خواهد بود. اکنون بسیاری از صادر کنندگان فولاد، با گشایش حساب های مختلف در کشورهای مختلف به نام اشخاص مختلف، تحریم فولادی را از قبل ضربه فنی کرده اند.  به طول مرزهای خاکی و آبی ایران با کشورهای همسایه توجه کنید:

 عراق: ۱۴۵۸ کیلومتر

ترکمنستان: ۹۹۲ کیلومتر

افغانستان:۹۳۶ کیلومتر

 پاکستان: ۹۰۹ کیلومتر

 جمهوری آذربایجان: ۷۵۹ کیلومتر

 ترکیه: ۴۹۹ کیلومتر

 ارمنستان: ٣٥ کیلومتر

مرزهای آبی: ٢٤٤٠ کیلومتر

با این حجم گسترده از مرزهای خاکی و تعدد بازارچه های مرزی ایران با کشورهای همسایه، و با توجه به قیمت جذاب محصول فولاد ایران به واسطه کاهش ارزش ریال، توقف صادرات زمینی فولاد ایران به کشورهای همسایه بیشتر به شوخی شبیه است. نه دونالد ترامپ و نه هیچ قدرت بزرگ تری قدرت انجام این کار را ندارند.

بهترین عکس العمل ممکن همزمان با اعلام این تحریم، لغو دستورالعمل جدید صادراتی (صادرات فقط توسط تولید کننده) و رفع محدودیت های صادراتی (اعم از پیمان سپاری و بازگشت دلاری وجه) توسط معاونت فلزی خواهد بود. در این صورت به قطع یقین و با توجه به ظرفیت های بالقوه صنعت فولاد کشور، صادرات فولاد ایران نه تنها کاهش نخواهد داشت بلکه کل منطقه را فتح خواهد کرد.

اکنون به نظر می رسد دولت آمریکا جنگ اقتصادی را به حد اعلی رسانده، صنعت فولاد به یک تغییر رویکرد سریع و علمی برای مواجه با این تصمیم نیاز دارد. مغزهای متفکری که با ایجاد یک اتاق فکر با مشارکت بخش دولتی، بخش خصوصی و معاونت فلزی، بهترین و کم هزینه ترین مسیرهای ممکن را برای عبور از وضعیت فعلی و گذر از مرحله خام فروشی پیدا کنند.

نگران نباشید، برخلاف صنعت نفت و پتروشیمی، صنعت فولاد متکی به خود است و بازار صادراتی فولاد به راحتی مسیر خود را خواهد یافت. به طور کلی بازار فولاد با ثبات قیمت نسبی در روز آخر هفته همراه بود. احتمالا ظرف دو سه روز آینده فروشندگان و خریداران با احتیاط اثرات احتمالی تحریم جدید بر بازار و بازخورد این خبر را بررسی می کنند و منتظر واکنش بازار و موضع گیری وزارت صمت خواهند بود. امیدواریم که تصمیمات مقتضی و تسهیل کننده در امر صادرات توسط مسئولین گرفته شود

تحریم‌ها با صنعت فولاد چه کردند؟

تحریم ها و فشارهای بی سابقه در سالهای اخیر تمام صنایع کشور را تحت تاثیر قرار داده است. عدم فروش نفت طبق برنامه ریزی های انجام شده موجب شد صنایع غیر نفتی به ویژه پتروشیمی و فولاد نقش برجسته تری در صادرات و ارزآوری در سال های اخیر ایفا کنند. اما اکنون با توجه به تغییر دولت در ایران و کنار رفتن دونالد ترامپ در آمریکا، ادامه تحریم ها و سرانجام برجام در هاله ای از ابهام قرار دارد و صنایع ایران به ویژه صنعت فولاد منتظر تحولات ماه های پیش رو هستند. از جمله مسائلی که در شرایط فعلی می تواند بررسی شود تاثیراتی ست که در سال های گذشته، تحریم های ایالات متحده آمریکا بر صنعت فولاد، هم در زمینه تامین ماشین آلات و تجهیزات و هم در زمینه صادرات گذاشته است.

پاسخ مهدی کرباسیان

در پاسخ به این پرسش، مهدی کرباسیان، رئیس سابق هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران معتقد است اثرات تحریم بر صنعت فولاد ایران انکارناپذیر است. به گفته ی وی در نیمه نخست سال 1397، ه.مزمان با تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروج از برجام و از سر گیری تحریم ها، دولت ایران نتوانست تدابیر کارشناسی و عاقلانه ای اتخاذ کند و با تصمیمات شنابزده و احساسی تاثیر تحریم ها بر صنایع کشور را دو چندان کرد. پس از آن صنعت فولاد ایران وارد لیست تحریم های آمریکا شد. تا جایی که فولاد مبارکه و برخی مدیران شرکت های فولادی نیز در لیست تحریم ها قرار گرفتند.

با وجود تمام تحریم ها، با سرمایه گذاری بخش خصوصی و حمایت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی و همچنین وزارت صمت در سال اخیر شاهد رشد در تولید و همچنین افزایش صادرات بوده ایم. هر چند شرایط می توانست در وضعیت بهتری باشد.

کرباسیان از جمله راهکارهای بهبود وضعیت صنعت فولاد را اعتماد دولت به بخش خصوصی و در اولویت قرار دادن صادرات و تولید می‌داند. هم اکنون علاوه بر دولت، مجلس هم بدون مشورت با بخش خصوصی به بحث فولاد ورود کرده است و می تواند با تصویب قوانین غیر کارشناسی در کنار تحریم ها، اثرات مخربی بر صنعت فولاد داشته باشد. نمی توان اثرات تصمیمات غلط در ایجاد مشکلات فعلی را نادیده گرفت.

به گفته ی کرباسیان یکی از مسائلی که درک درستی نسبت به آن وجود ندارد هدف اصلی تحریم های اعمال شده بر صنایع کشور است. هدف اصلی تحریم متوقف کردن فعالیت مورد تحریم نیست بلکه هدف بالا بردن هزینه های آن فعالیت است. به همین دلیل در مواردی مشاهده می کنیم که این تصور وجود دارد که با دور زدن تحریم ها موفق شده ایم تحریم ها را بی اثر کنیم. در حالی که هدف تحریم که بالا بردن هزینه برای یک صنعت خاص بوده، محقق شده است. چنانچه هدف تحریم توقف کامل یک صنعت بود، راهکاری جدی تر توسط کشورهای تحریم کننده اتخاذ می شد. مانند آنچه در مورد عراق انجام شد.

کرباسیان معتقد است که تحریم با بالا بردن هزینه های تولید و همچنین خرید تجهیزات به هدف خود رسید. ما نفت را به خاطر تحریم ارزانتر فروختیم و ماشین آلات و تجهیزات را گرانتر خریدیم و از هر دو سو متضرر شدیم. اما در مورد اثرات تحریم بر صادرات فولاد، بهادر احرامیان، نائب رئیس انجمن تولید کنندگان فولاد ایران در گفتگویی که با دنیای اقتصاد انجام داد، گفت: تحریم ها باعث شده است ما ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز صنعت فولاد را گرانتر خریداری کنیم و بیش از حد استاندارد برخی ملزومات را دپو کنیم. از طرفی در بازارهای جهانی مجبور هستیم محصولات خود را با تخفیف های بیشتری به فروش برسانیم تا قابلیت رقابت پذیری خود را از دست ندهیم.

به عنوان نمونه کرباسیان از کشورهای عراق و افغانستان نام برد که با آگاهی از موضع ضعف کشور به دلیل تحریم ها، 120 تا 150 دلار تعرفه برای هر تن واردات فولاد از ایران قرار داده اند. در حالی که سایر کشورها از پرداخت این تعرفه معاف هستند. این بدین معناست که ما مجبوریم فولاد را 120 تا 150 دلار زیر قیمت عرضه کنیم تا بتوانیم با سایر کشورها رقابت داشته باشیم. اما وجود هزینه ها، همچنان صادرات فولاد برای کشور غیر اقتصادی نیست و می تواند موجب ارزآوری شود.