ورق فولادی پوشش دار چیست؟
ورق فولادی پوشش دار، نحوه تولید و کاربردها
ورق فولادی معمولا به منظور حفاظت و ایجاد ظاهری زیبا پوشش داده می‌شوند. از مهمترین نوع ورقهای پوشش دار می‌توان به ورق گالوانیزه، ورق آلوزینک، ورق رنگی و ورق قلع اندود اشاره کرد. ورق گالوانیزه را می‌توان مهمترین ورق پوشش‌دار فولادی در نظر گرفت. ورق گالوانیزه کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. این ورق به دلیل وجود ضخامت مشخصی از فلز روی بر سطح قابلیت مقاومت به خوردگی دارد. فلز روی در کنار آهن که پایه ورق فولادی می‌باشد، در نقش فلز فدا شونده ظاهر میشود. این ویژگی متاثر از پتانسیل الکتریکی این دو فلز است و از آنجایی که پتانسیل الکتریکی فلز روی کمتر از آهن می‌باشد، قابلیت حفاظت آهن فراهم می‌گردد.
جهت اطلاع از قیمت آهن و میلگرد تیکمه داش و قیمت روز آهن آلات لطفا کلیک کنید.
روش‌های تولید ورق گالوانیزه
روش غوطه وری
جهت تولید ورق گالوانیزه ابتدا ورق سرد با ضخامت مشخصی تولید میشود. ورق سرد از اسیدشویی و نورد ورق گرم تولید میشود. ورق سرد سطحی صاف و صیقلی دارد و مناسب پوشش دهی به روش های مختلف می‌باشد. جهت گالوانیزه کردن ورق روغنی روش‌های متعددی قابل پیاده سازی است اما از این بین روش غوطه وری گرم (hot dip) معمول‌ترین آن‌ها می‌باشد. در این روش کویل ورق سرد باز میشود و همزمان وارد حمام مذابی از فلز روی میشود. کویل باز شده از سمت دیگر حمام مذاب در حالی که آغشته به ضخامتی از فلز روی مذاب شده‌است خارج میشود. جهت تنظیم ضخامت لایه روی از دستگاه هوا جت استفاده میشود. به این ترتیب که با فشار هوایی که توسط نازل‌ها به سمت سطح ورق روانه میشود هم عملیات انجماد رخ می‌دهد هم ضخامت یکنواخت میشود.
پس از انجماد کامل روی و سرد شدن ورق، ورق گالوانیزه تولید میشود. اندازه دانه‌های فلز روی در سطح ورق گالوانیزه که به گل (spangle) ورق معروف است، وابسته به نرخ سرد شدن ورق پس از خروج از حمام مذاب می‌باشد. هر چه سرعت سرد شدن بالاتر باشد اندازه دانه‌های روی کوچک‌تر میشود.
روش گالوانیزه کردن الکترولیتی
از دیگر روش های گالوانیزه کردن ورق می‌توان به روش الکتروشیمیایی و اسپری اشاره کرد. در روش اول لایه روی توسط فرآیندهای الکتروشیمیایی روی سطح اعمال میشود. به دلیل انجام فرآیند گالوانیزه کردن در دمای کمتری انجام میشود، این روش در دسته روش‌های گالوانیزه کردن سرد قرار میگیرد. در این روش از یک محلول الکترولیت که حاوی یون‌های روی می‌باشد استفاده میشود. معمولا این محلول به کمک سولفات روی تولید میشود. ورق فولادی در این الکترولیت قرار میگیرد، همچنین از یک آند مثل آند سربی برای کامل شدن فرآیندهای لکتروشیمیایی استفاده میشود. روش ساخت تیرآهن لانه زنبوری نیز به همین ترتیب است.
ورق فولادی به قطب مثبت منبع انرژی متصل میشود و به عنوان کاتد در فرآیندها ایفای نقش می‌کند. با شروع فرآیند و اعمال جریان الکتریکی یون روی موجود در الکترولیت بر سطح ورق فولادی می‌نشیند. به این ترتیب لایه محافظ ایجاد میشود و ورق گالوانیزه تولید میشود. ضخامت و غلظت لایه مخافظ در این روش وابسته به چگالی جریان الکتریکی، غلظت الکترولیت، مدت زمان فرآیند و دمای آن دارد.
روش اسپری حرارتی (metal spray)
در این روش در ابتدا سطح ورق فولادی به کمک سندبلاست کاملا تمیز و عاری از اکسید و آلودگی میشود. همچنین با انجام سندبلاست پستی بلندی‌هایی در سطح ایجاد میشود که چسبندگی پوشش را مناسب‌تر می‌کند. پس از آماده سازی سطحی، مذاب روی به کمک یک تفنگ پاششی به سطح ورق اعمال میشود. در حال حاضر کیفیت پوشش اعمال شده با این روش بالا نمیباشد و استفاده از این روش در صنعت در حال توسعه می‌باشد. البته استفاده از اسپری حرارتی جهت ترمیم پوشش‌های آسیب دیده روش مناسبی می‌باشد.
روش گالوانیزه کردن خشک (sherardizing)
دمای جوش فلز روی ۹۰۷ درجه سانتیگراد می‌باشد. بین فلزات این دمای جوش که منجر به تبخیر روی میشود یکی از کمترین دماها می‌باشد. این روش مبتنی بر استفاده از دمای جوش پایین فلز روی بنا شده است. فلز روی در دمای بالا تبخیر میشود به این ترتیب در محفظه‌های مخصوصی بخار فلز روی با غلظت مشخصی ایجاد میشود. با قرار دادن ورق فولادی در این محفظه‌ها اتم‌های روی به صورت یکپارچه در خلل و فرج ورق فولادی قرار می‌گیرند. به طور کلی کیفیت پوشش گالوانیزه اعمال شده به روش غوطه وری بالاترین می‌باشد و ورقهای گالوانیزه شده به این روش بیشترین طول عمر را دارند.
کاربرد ورق گالوانیزه
کاربرد عمده ورق گالوانیزه در ساخت کانال کولر، کابینت آشپزخانه ، شیروانی و ساخت لوله بخاری می‌باشد، این قطعات در معرض رطوبت قرار دارند و برای طول عمر بیشتر نیاز به یک پوشش محافظ دارند. همچنین از کاربردهای پیشرفته‌تر ورق گالوانیزه می‌توان به صنعت اتوموبیل سازی، تانکرهای ذخیره، دکل‌های انتقال برق فشار قوی، سیستم‌های خنک کننده، تولید و … اشاره کرد.
ورق آلوزینک چیست؟
یکی دیگر از محصولات پوشش دار مشابه ورق گالوانیزه، ورق آلوزینک می‌باشد که علاوه بر مقادیری از فلز روی در پوشش محافظ، حاوی فلز آلومینیوم نیز می‌باشد. ۵۵ درصد پوشش ورقهای آلوزینک فلز روی، ۴۴ درصد آلومینیوم و ۱ درصد آن سیلیسیم می‌باشد. مقاومت به خوردگی این ورق بیشتر از ورق گالوانیزه می‌باشد به طوری که در برابر اسید هم تا حد مناسبی مقاومت می‌کند. اخیرا در کاربردهای نمای ساختمان از این نوع ورق استفاده میشود. از دیگر کاربردهای ورق آلوزینک تبدیل به ساندیچ پنل به عنوان سقف و دیواره برخی سازه‌هاست. روش تولید ورق آلوزینک مشابه ورق گالوانیزه می‌باشد و معمول‌ترین روش آن استفاده از حمام مذاب آلیاژ پوشش می‌باشد.
راهنمای خرید ورق گالوانیزه
در حال حاضر این ورق فولاد مبارکه ، هفت الماس قزوین، امیرکبیر کاشان و تاراز از مرغوب‌ترین ورقهای گالوانیزه تولید داخل می‌باشد. همچنین در حال حاضر ورق آلوزینک فقط در مجتمع هفت الماس قزوین تولید میشود. کیفیت این ورق وابسته به ضخامت و غلظت روی استفاده شده در پوشش می‌باشد. قیمت ورق گالوانیزه بیشتر از قیمت ورق سرد معمولی یا می‌باشد. آیرومارت تامین کننده ورق گالوانیزه با بالاترین کیفیت و تمامی ضخامت‌ها می‌باشد. قیمت روزانه ورق گالوانیزه متاثر از عوامل زیادی از جمله قیمت ارز می‌باشد اما آیرومارت ورق گالوانیزه مورد نظر شما را در مناسب‌ترین قیمت روز تامین می‌کند.
ورقهای قلع اندود و ورق رنگی از دیگر ورقهای پوشش‌دار پرکاربرد می‌باشند. ورقهای قلع اندود از پوشش دهی ورق سرد تولید میشود همچنین ورق رنگی معمولا از رنگ زنی ورق گالوانیزه بدست می‌آید. این مقاله مروری بر روش‌های تولید این دو نوع ورق، ویژگی‌ها و کاربردهای آن می‌باشد.
ورق رنگی
ورقهای رنگی به دلیل کاربردهای در معرض دیدی که دارند به رنگهای متنوعی رنگ آمیزی می‌شوند. رنگهای استفاده برای این نوع ورق‌ها معمولا پلی اورتا، پلی استر و اپوکسی می‌باشد. رنگهای اعمالی در ۱۶ نوع با کد RAL مشخص می‌باشند این کد یک عدد ۴ رقمی می‌باشد که نمایان‌گر رنگ دقیق می‌باشد. در جدول زیر تعدادی از این کدهای رنگ نشان داده شده است:
روش‌های رنگ زنی ورق رنگی
رنگ آمیزی کوره‌ای یا الکترواستاتیک در دو نوع رنگهای مایع و رنگهای پودری اعمال میشود. فرآیند رنگ آمیزی کوره‌ای یا الکترواستاتیک عملیاتی است که پیگمنت های جامد یا رنگدانه‌های پودری به کمک گرما و پیوندهای شیمیایی و فرآیندهای الکتریکی به سطح فلز می‌چسبد. رنگ پودری در این روش به کمک تجهیزات خاصی به روی قطعه پاشیده میشود یا در حالت دیگری قطعه داغ در محفظه رنگ پودری فرو برده میشود. در این روش به دلیل آنکه پودر رنگدانه‌ها با بار منفی به سطح مثبت فلز می‌چسبد به همین دلیل با نام الکترواستاتیک شناخته میشود.
- این روش نیازمند آماده سازی سطحی از جمله پولیش‌کاری و … می‌باشد.
- کاربرد ورق رنگی در ساخت شیروانی سقف‌ها، بدنه‌ی لوازم خانگی و ساندویچ پنل می‌باشد.
- ورق رنگی مبارکه اصفهان، بهمن، هفت الماس و سمنان از مرغوب‌ترین برندهای تولید کننده ورق رنگی در ایران می‌باشند.
ساندویچ پنل چیست؟
ساندویچ پنل یکی از جدید‌ترین مصالحی می‌باشد که به عنوان عایق در ساخت سقف و دیوار سوله‌ها کاربرد فراوانی دارد. ساندویچ پنل از دو لایه نازک ورق و یک لایه ماده عایق تولید میشود. ورقهای نازک طرفین ساندویچ پنل می‌تواند از جنس ورق گالوانیزه، ورق آلوزینک، ورق رنگی و ورق آلومینیومی ساده یا رنگی باشد. همچنین ماده عایق استفاده شده از جنس پشم سنگ، پشم شیشه، پلی‌استایرن یا پلی‌اورتان تعبیه میشود. لایه بیرونی ساندویچ پنل می‌تواند آغشته به یک لایه محافظ پلیمری باشد که باعث افزایش طول عمر پوشش و خود ورق میشود. مجتمع ماموت تولید کننده ساندویچ پنل در ایران می‌باشد. قیمت ساندویچ پنل از ورق روغنی و ورق گالوانیزه بیشتر می‌باشد.
ورق قلع اندود
این ورق برای نخستین بار به عنوان ماده سازنده برای قوطی کنسرو مورد استفاده قرار گرفت. این ورق حاوی پوشش محافظی از آلیاژ کروم و قلع می‌باشد. همانند ورق گالوانیزه دو روش اصلی برای تولید ورق قلع اندود وجود دارد، روش غوطه‌وری و روش الکترولیت. روش غوطه وری روش قدیمی‌تر در تولید ورق قلع اندود می‌باشد. روش غوطه وری مشابه روشی است که برای تولید ورق های گالوانیزه استفاده میشود. مشکل اصلی روش غوطه وری تراکم پایین قلع روی سطح می‌باشد در صورت استفاده از روش جدیدتر الکترولیت تراکم لایه نشانی روی سطح فولاد بیشتر میشود. در روش الکتروشیمیایی از یک اختلاف پتانسیل مشخص و از یک حمام الکترولیت به عنوان هادی یون پوشش استفاده میشود.
معمولا از اسید سولفوریک یا اسید کلریدریک به عنوان محلول الکترولیت استفاده میشود. برای انجام لایه نشانی قلع روی فولاد نیاز است تا ورقی از جنس قلع به قطب مثبت به عنوان آند متصل شود و ورق فولادی باید در قطب منفی به عنوان کاتد قرار بگیرد. با شروع فرآیند و اعمال جریان الکتریکی آند که از جنس قلع می‌باشد خورده میشود و روی ورق فولادی می‌نشیند و به این ترتیب ورق قلع اندود تولید میشود.
البته لایه محافظ ورق قلع اندود تک لایه نمیباشد و در چند مرحله پوشش‌های مختلف از جنس‌های مختلف روی فولاد پوشانده میشود. لایه نزدیک به سطح ورق آلیاژی از قلع و آهن است، لایه بعدی قلع و بعد از آن کروم با چگالی مشخصی لایه نشانی میشود، در لایه آخر معمولا از نوع خاصی روغن آلی استفاده میشود که طول عمر لایه محافظ را بیشتر می‌کند در برخی مواقع از یک لایه پلیمر در لایه آخر جهت حفاظت بیشتر استفاده میشود .
خرید ورق قلع اندود
این ورق به واسطه خواصی که دارد علاوه بر کاربرد فراوان در قوطی سازی در ساخت بعضی ظروف آشپزخانه، برخی قطعات خودرو مثل فیلتر روغن و واشرهای درزبند سرسیلندر، کاور باتری و در برخی مواقع در نمای سازه‌ها به کار می‌رود. به دلیل کم بودن عرضه ورق قلع اندود در کشور قیمت این ورق از ورق گالوانیزه گرانتر می‌باشد. تامین کننده تمامی ورقهای فولادی پوشش‌دار در مناسب‌ترین قیمت می‌باشد.