3 چالش غذایی عمده پیش روی جهان؛ دولت شورای عالی امنیت غذایی تشکیل دهد

در گفت وگوی تفصیلی با آنا مطرح شد؛

خبرگزاری آنا؛ روز جهانی غذا رویدادی است که همه ساله ۱۶ اکتبر جشن گرفته می شود این اقدام با هدف افزایش آگاهی در سراسر دنیا برای کسانی که از گرسنگی رنج می برند و آسیب می بینند برگزار می شود و بر لزوم تامین امنیت غذایی و برخورداری ازرژیم غذایی سالم برای همه تأکید می کند.

در این روز بیش از ۱۸۰ کشور برای افزایش آگاهی درباره مسائل غذایی و مسائل مربوط به فقر و گرسنگی متحد می شوند. سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحده (فائو) سال ۱۹۷۹ ۱۶ اکتبر (25 آنلاین) را به عنوان روز جهانی غذا نامگذاری کرده است. شعار امسال؛ حق غذا برای زندگی بهتر و آینده ای بهتر است.

فعال سازی آموزش کوتاه مدت عملی (کارآموزی و کارورزی) برای اعضای هیئت علمی رشته های صنایع غذایی و دانشجویان از ضروریات است

این مناسبت ما را بر آن داشت تا به برنامه ها و اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه امنیت غذایی بپردازیم و با افشین اسماعیلی فر رئیس کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی این دانشگاه گفت وگویی داشته باشیم.

اسماعیلی فر با بیان اینکه اکنون جهان با سه چالش عمده در حوزه غذایی ازجمله افزایش گرسنگی در جهان نبود تعادل در رژیم غذایی و در معرض نابودی قرارگرفتن محیط زیست و تغییر اقلیم مواجه است که باید با مدیریت علمی مبتنی بر دانش و تکنولوژی حل شوند به تشریح برنامه های کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد پرداخت.

گفت وگی خبرنگار آنا با رئیس کنسرسیوم غذا و امنیت غذایی دانشگاه آزاد اسلامی را پی می گیریم.

آنا: اقدامات برنامه ها و نقشه راه کنسرسیوم برای غذا و امنیت غذایی کدامند و چه باید کرد؟

اسماعیلی فر: ابتدا به محصولات استراتژیک و نخست به گندم و نباتات علوفه ای می پردازیم. به دلیل محدودیت منابع آبی باید از کشت نباتات علوفه ای بهاره و تابستانه نظیر ذرت خودداری و با نباتات علوفه ای پاییزه مانند سورگوم و ارزن جایگزین ذرت شود و معرفی ارقام جدید در این خصوص در اولویت تحقیقاتی قرار گیرد.

معرفی ارقام جدید گندم با پروتئین بالا و ریزمغذی های مهم ازجمله عنصر روی از نیاز های فعلی کشور است؛ بنابراین باید در برنامه کنسرسیوم لحاظ و برای ثبت رقم با مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال هماهنگ شود.

به لحاظ ایمنی غذا تحقیقات درباره ایمنی گندم از نظر کاهش فلزات سنگین نظیر سرب و کادمیوم برنامه ریزی شود و برای کاهش ضایعات گندم و نان که حدود ۷۰۰-۸۰۰ هزار تن از محصول تولیدی را از بین می برد از لحاظ کاربرد دانش و تکنولوژی نوین برنامه ریزی لازم صورت گیرد.

باید تحقیقات مربوبط برای بازنگری درصد سبوس آرد نان و هماهنگی با سازمان استاندارد برای بازنگری استاندارد های سبوس گندم انجام شود تحقیقات آبیاری میکرو در گندم آبی مورد توجه ویژه قرار گرفته و به منظور بهره برداری از تجارب محققین بین المللی در این زمینه (دکتر هانس بران مدیر برنامه اصلاح گندم CIMMYT) با وزارت جهاد کشاورزی هماهنگی صورت پذیرد.

بخش دوم دانه های روغنی است. نظر به اهمیت استراتژیک دانه های روغنی و بهره برداری از توانمندی و ظرفیت های دانشگاه آزاد اسلامی در این راستا باید کشت کلزا سویا آفتابگردان گلرنگ کنجد و کتان متناسب با اقلیم و امکانات و با برنامه ریزی و محور دبیرخانه کنسرسیوم و در تعامل با طرح دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان های جهاد کشاورزی استان ها توسط واحد های دانشگاه آزاد اسلامی در همه استان ها اجرایی شود. ایجاد مزارع نمایشی-ترویجی و تحقیقاتی نیز در توسعه کشت دانه های روغنی بسیار تاثیرگذار است.

 معرفی رقم جدید کلزا در مناطق سرد دامنه کشت آن را افزایش خواهد داد؛ بنابراین باید در اولویت های تحقیقاتی منظور شود. معرفی ارقام جدید سویا در کانون های تولید به وِیژه خوزستان گلستان و اردبیل هم باید در دستور کار مراکز تحقیقاتی مربوط و همکار با دبیرخانه کنسرسیوم قرار گیرد.

برای معرفی ارقام جدید کنجد و آفتابگردان در مناطق دیم باید برنامه ریزی تحقیقاتی صورت پذیرد و طرح های تحقیقاتی گیاهان جدید دانه های روغنی نظیر کاملینا و چریش با اولویت مناطق دیم مورد توجه ویژه قرار گیرد. برنامه جامع تحقیقاتی گل رنگ هم با همکاری دستگاه ها و سازمان های مربوط و مراکز تحقیقاتی عضو کنسرسیوم تدوین و اجرایی و طرح تحقیقاتی Coating بذر کلزا نیز با هماهنگی طرح دانه های روغنی برنامه ریزی و اجرا شود.

آنا: و سومین محصول استراتژیک….

اسماعیلی فر: فرآورده های صنایع غذایی سومین مورد از محصولات استراتژیک کنسرسیوم است؛ بنابراین با توجه به بحث باقیمانده سموم کشاورزی روی محصولات تازه خوری مزارع و گلخانه ها ضرورت به کارگیری عوامل کنترل بیولوژیک آفات بسیار ضروری به نظر می رسد. در این راستا باید تولید انبوه و رهاسازی زنبور های مفید پارازیتوئید و حشرات مفید شکارگر به صورت تخصصی برای هر آفت زراعی باغی و گلخانه ای در دستور کار تحقیقاتی قرار گیرد.

با هدف اجرای برنامه قلب سالم (زیرمجموعه پروژه غذای سالم برای جامعه اجرایی توسط نمایندگی WHO در ایران) باید با استفاده از نان های پر فیبر و کم نمک و حفظ ارزش غذایی نان با استفاده از آرد های سبوس دار ۷ درصد طرح های تحقیقاتی کاربردی تدوین و اجرا شود. فعال سازی آموزش کوتاه مدت عملی (کارآموزی و کارورزی) برای اعضای هیئت علمی رشته های صنایع غذایی و دانشجویان از ضروریات است.

نظر به توسعه رشته های صنایع غذایی در مقاطع مختلف بحث غنی سازی مواد غذایی با ضایعات غذایی برای تأمین ریزمغذی های مورد نیاز بدن در اولویت تحقیقاتی قرار گرفته و بر این اساس سه حوزه کاربردی مد نظر است: صنعت خشک کردن با سیستم نوین توسعه صنایع آردی تولید نودل های غنی شده.

تحقیق و توسعه درباره کاهش ضایعات فرآورده های کشاورزی در حوزه های فرآوری بسته بندی و انبارداری و کاربرد و توسعه پلاسمای سرد در جهت حذف توکسین های غذایی به همراه برگزاری دوره های کوتاه مدت مهارت های کشاورزی و صنایع غذایی در دستور کار قرار گرفته است.

با تحقیق و توسعه از فرآیند NF یا نانوفیلتر ها می توان به عنوان جایگزینی برای فرآیند های تصفیه روغن نباتی نظیر صمغ زدایی و اسیدزدایی و یا جهت تصفیه پسماند های روغنی تولید شده در کارخانه استفاده کرده و محاسنی مانند صرفه جویی قابل توجه در انرژی مصرفی و کاهش اتلاف روغن را به دست آورد؛ بنابراین باید در اولویت های تحقیقاتی حوزه صنایع روغنکشی و روغن نباتی مدنظر قرار گیرد.

همکاری با ستاد توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی در تولید افزودنی های غذایی از گیاهان دارویی با رویکرد تجاری سازی با استفاده از توانمندی اعضای کنسرسیوم صورت گیرد.

آنا: آقای دکتر! برای امنیت غذایی در حوزه توسعه پایدار و محیط زیست چه باید کرد؟

اسماعیلی فر: سرمایه گذاری در ایجاد زیربنا های لازم به منظور توسعه روش های کشت فرآوری توزیع عرضه و مصرف به شکلی متعادل و دوستدار محیط زیست در زنجیره تولید و مصرف غذا بهره برداری صحیح از منابع طبیعی و آب برای تولید غذا توزیع عادلانه مواد غذایی کاهش ضایعات مواد غذایی در فرآیند تولید و پس از تولید و استفاده از تکنولوژی های جدید منطبق با معیار های اخلاق زیستی و مبتنی بر سلامت مصرف کنندگان با همکاری متخصصان سازمان های مردم نهاد و انجمن های علمی در کنار بخش دولتی ازجمله بایدهای حوزه توسعه پایدار و محیط زیست برای امنیت غذایی است.

آبیاری زمین های کشاورزی موجب شور شدن خاک می شود که باید پایش اصلاح مدیریت شوری ثانویه خاک های کشاورزی در جهت حفظ امنیت غذایی مدنظر قرار بگیرد

امنیت غذایی در حوزه توسعه پایدار و محیط زیست؛ ارتقای بهره وری عوامل تولید (نیروی کار آب و خاک) از طریق ارزش گذاری منابع زیستی در خصوص تأمین مواد غذایی و جلوگیری از تخریب منابع زیستی و بازنگری اصولی در مدیریت عوامل تولید تولید محصول سالم از طریق به کارگیری شیوه های بومی و کاهش نهاده های شیمیایی و آموزش لازم برای ارتقای آگاهی و بهبود رفتار تغذیه ای خانوارها را می طلبد.

آبیاری زمین های کشاورزی موجب شور شدن خاک می شود که باید پایش اصلاح مدیریت شوری ثانویه خاک های کشاورزی در جهت حفظ امنیت غذایی مدنظر قرار بگیرد. از طرفی شناسایی و استفاده از گیاهان هالوفیت برای توسعه تولید خوراک دام و روغن خوراکی و شناسایی و استفاده از میکرو ارگانیسم های هالوفیت برای همزیستی با گیاهان به منظور کشت در مناطق شور در حوزه توسعه پایدار و محیط زیست باید مد نظر باشد.

آنا: در حوزه همکاری های بین المللی در راستای امنیت غذایی چه مؤلفه هایی یناز است؟

اسماعیلی فر: همکاری در اجرای تفاهم نامه با پژوهشکده امنیت غذایی دانشگاه لومونسف مسکو همکاری در اجرای تفاهم نامه با دانشگاه حلب – سوریه با چشم انداز تاسیس پژوهشکده تغییر اقلیم و امنیت غذایی با مشارکت طرفین و همکاری با مؤسسه راجاراتنام دانشگاه نانیانگ سنگاپور در زمینه فناوری و امنیت غذایی باید مورد تأکید قرار گیرد.

آنا: و سخن پایانی….

اسماعیلی فر: جهان سه چالش غذایی عمده؛  افزایش گرسنگی نبود تعادل در رژیم غذایی روزانه افراد و نابودی محیط زیست و تغییر اقلیم  را پیش رو دارد. نیل به امنیت غذایی بیش از هر چیز دیگری توجه ما را به اصلاح الگوی مصرف جلب می کند ضایعات نان اتلاف منابع آبی و بی توجهی به نگهداری مناسب محصولات از مصادیق نگران کننده در این زمینه است.

گذر از بحران غذا و نیل به توسعه منابع طبیعی و انسانی فقط از مسیر توجه به کشاورزی به عنوان موتور توسعه پایدار امکان پذیر است. تشکیل شورای عالی امنیت غذایی به منظور تدوین و اجرای طرح جامع امنیت غذایی کشور باید از اولویت های دولت چهاردهم در بخش کشاورزی بوده و با همکاری دستگاه های اجرایی متخصصان مراکز علمی – تحقیقاتی و دانشگاهی داخلی و بین المللی به ویژه فائو به این امر اهتمام ورزد.