مراحل مونتاژ قالب تونل لاینینگ

قالب تونل چیست ؟

جهت لاینینگ مجراها کالرتها تونل های انحرافی و شفت ها از قالب تونل لاینینگ استفاده می گردد. قالب های تونل از لحاظ باز و بسته شدن به دو گروه تقسیم می شوند: قالب های هیدرولیکی قالب های مکانیکی در قالب های هیدرولیکی باز و بسته شدن سگمنت های قالب با استفاده از جک های هیدرولیک و در قالب های مکانیکی با استفاده از جک های دستی یا روغنی انجام می پذیرد. معمولا در مقاطع بزرگ از سیستم هیدرولیک استفاده می گردد و این امر به دلیل سنگین بودن سگمنت ها می باشد. استفاده از سیستم هیدرولیک در قالب های کوچک به لحاظ فنی دشوار بوده در قسمت های داخلی قالب تونل ایجاد محدودیت نخواهد کرد.

لاینینگ یک مجرا به صورت دو مرحله ای می باشد ابتدا لاینینگ کف با دستگاه از قالب یا شابلون کف و سپس لاینینگ سقف و دیوار انجام می پذیرد.
تونل ها چاه‌ها نیروگاهها تاسیسات دفاعی و زاغه های مهمات از جمله سازه هایی به شمار می‌آیند که در زیر زمین ساخته می شوند. هریک از سازه‌های مذکور ویژگی های متفاوتی را از نظر قالب بندی به خود اختصاص داده‌اند. لازم به ذکر است این سازه ها از یک جهت در ساخت مشترک هستند و آن دارا بودن ویژگی های نگهداری سازه های زیرزمینی در مقایسه با سازه های سطحی می باشد.

شرایط کاری نامساعد مشکلات وجود آب عدم تهویه مطبوع و روشنایی مصنوعی آلودگی صوتی فضای کار محدود از جمله مشکلاتی هستند که در ایجاد سازه های زیرزمینی با آن روبرو خواهیم بود. به عنوان مثال: مشکل دسترسی و فضای کاری محدود از مهمترین عوامل موثر در طراحی قالب سازه های زیرزمینی این است که اگر اجرای پوشش بتنی همزمان با عملیات حفاری باشد عواملی مانند داکت های تهویه فضای لازم و عبور و مرور وسائط نقلیه باری می بایست در طراحی قالب لحاظ شود. طراح قالب می بایست قالب را به نوع متناسب با عملیات بتن ریزی طراحی نمایند که حداکثر استفاده مجدد و تکرار و همچنین سهولت تحرک در حداقل فضای اشغال شده رعایت شود.

ملاحظات کلی قالب بندی تونل ها

به طور کلی حفر تونل ها با توجه به مقاومت سنگ به روش‌های آتشباری که این روش معروف به روش سنتی و یا مکانیزه انجام می پذیرد. ابزارها مصالح و روش های مختلفی هم چون راک بولت شاتکریت از وسایل نگهداری اولیه تونل ها در مرحله نخست حفاری به شمار می‌آید. شاتکریت یا بتن پاشی لایه بتنی مسلح و یا غیر مسلح را بر روی سنگ های حفاری شده ایجاد می نماید. مخلوط سیمان ماسه و آب به وسیله پمپ های بادی با فشار به سطح جداره تونل ها پاشیده می شود و لایه را به ضخامت 5 تا 30 سانتی متر بر اساس شرایط مکانیک سنگی تونل به وجود می آورد.

در مرحله بعدی که می‌بایست نگهداری دائمی صورت پذیرد یکی از مصالح مهم مورد استفاده بتن می باشد که اصطلاحاً به اجرای این عملیات لاینینگ تونل یا پوشش داخلی تونل می گویند. قالب های خاص تونل ها ابزار اجرای عملیات لاینینگ قلمداد می‌گردد که با توجه به شرایط عمومی قالب بندی سازه های زیرزمینی طراحی می گردد.
سطح داخلی آستر بتنی در تونل های مخصوص انتقال آب میبایستی به صورت صاف و هموار ای آماده گردد در صورتی که سطح بتن ناهموار باشد سیال بتن را از جای کنده و با خود حمل می کند.

قالب های هیدرولیکی تونل ها :

این نوع قالب در روش‌های متداول تونل هایی با مقاطع دایره ای نعل اسبی و قیر استفاده قرار می گیرد و شامل دو قسمت می باشد:
الف. قالب کف ساز
ب. قالب دیوار و سقف

قالب های هیدرولیکی کف ساز تونل ها:

به منظور اجرای لاینینگ تونل یا پوشش داخلی نهایی تونل کف تونل با استفاده از قالبهای تمام هیدرولیک کف ساز تونل بتن ریزی می گردد. قالبهای کف ساز معمولاً برای ۹۰ درجه البته با توجه به شعاع انحنای تونل از قسمت پایین مقطع ساخته می شود. این قالب ها در طول های 4.5 , 6 , 9 , و یا 12 متر به منظور بتن ریزی آماده می شود. پوسته های قالب به وسیله کالاسکه حامل قالب که بر روی ریل در حرکت می باشد امکان بتن ریزی کف تونل را فراهم می‌سازد.

ستونهای کالسکه به صورت نر و ماده توسط جکهای هیدرولیکی نگه داشته می‌شود و باعث جداسازی پوسته قالب از بتن اجرا شده برای حرکت آن در تونل میشود. این پوسته که به صورت غیر پیوسته در مقطع عرضی می باشد توسط خرپا و اعضای دیگر به هم متصل می گردد و امکان مال کشی پرداخت و کار بر روی بتن ریخته شده را نیز به وجود می آورد. انکر بولت های دفنی نیز در این مرحله در بتن کار گذاشته شده و سپس در مرحله اجرایی دیوار و سقف قوسی شکل مورد استفاده قرار می گیرد.

لازم به ذکر است انکر بولت های مذبور به صورت عمود بر پوسته قالب کفساز تحت زاویه و فاصله دلخواه در مرحله اجرای دیوار و سقف قوسی شکل به طور دقیق در بتن کف اجرا میشود. با اجرای دقیق کف قوس میتوان از پله انداختن بتن ها در مراحل مختلف بتن ریزی دیواره و سقف جلوگیری نمود. همچنین کف تونل را به صورت سنتی می‌توان با استفاده از شابلون اجرا نمود.

نحوه بتن ریزی دیوار و سقف تونل ها:

قالب تونل در گلبرگ دیواره برای دریچه های بتن ریزی خاصی می باشد در قالب تاج نیز محل اتصال لوله پمپ تعبیه می گردد و از این صورت امکان بتن ریزی دیواره ها و سقف قوسی تونل را فراهم می‌آورد.