آثار مخرب آفت شپشک نخودی برروی درختان بادام چیست؟

آثار مخرب آفت شپشک نخودی برروی درختان بادام چیست؟

بر اساس آمارهای ارائه شده تنها حدود10درصد از کل زمینهای قابل کشت  درختان بادام دنیا ممکن است بدون تنش سرما باشند. بنابراین در بیش از 90درصد اراضی قابل کشت دنیا اعم از مزارع و باغات بادام هر ساله کم و بیش پدیده سرمازدگی محصولات زراعی و باغی را مورد تهدید قرار می دهد.

به طوری که میزان خسارت ناشی از سرمازدگی درختان بادام در ایالات متحده آمریکا سالانه حدود3تا 4درصد در برخی مناطق نظیر برزیل و نیمکره جنوبی حدود 5 درصد، و در ایران 3-2.5درصد گزارش شده است.

برای خرید نهال بادام کلیک کنید .سرمازدگی درختان بادام یکی از مشکلات اساسی صنعت باغداری کشور ما می باشد به طوری که هر ساله در بسیاری از نقاط کشور درختان باغ های بادام کم و بیش دچار سرمازدگی می شوند. اگر چه از نظر زمان وقوع سرما، سرمازدگی ها را به انواع سرمازدگی زمستانه، بهاره و پاییزه تقسیم بندی می کنند.

ولی میزان خسارت هر کدام از این نوع سرمازدگی ها بسته به شدت افت دمای هوا، مدت استقرار جبهه هوای سرد در یک منطقه و تکرار و تداوم آن و حالت فیزیولوژیکی گیاه متفاوت می باشد.

با توجه به این که درختان بادام می توانند دمای 22- تا 25 درجه سانتی گراد را در فصل زمستان که در حالت خواب فیزیولوژیکی می باشند و یا در اوایل پاییز که در حال ریزش برگ و شروع خواب زمستانه می باشند تحمل نمایند. به ندرت دچار سرمازدگی زمستانه و یا سرمازدگی پائیزه می شون

بنابراین در بین سه نوع سرمازدگی محصولات کشاورزی معمولا از دو نوع دیگر برای درختان بادام مهم تر بوده چرا که این سرمازدگی در اغلب سال ها حتی در یک منطقه ممکن است تکرار شده و خسارت زیادی به بهره برداران بخش کشاورزی وارد می نماید

 

به نقل از pinterest.com معمولا درختان بادام به خصوص درختان میوه سردسیری و معتدل در حالت خواب فیزیولوژیکی (زمان خزان درختان) از بالاترین درجه تحمل سرما برخوردار می باشند. ولی هر چه به اواخر این دوره نزدیک تر می شوند به خصوص در زمانی که نیاز سرمایی درختان تامین شده و با گرم شدن هوا جوانه ها شروع به فعالیت می نمایند، حساسیت آن ها به سرما افزایش می یابد.

به طوری که مرحله تشکیل میوه از حساس ترین مراحل فنولوژی درختان میوه به سرما میباشد. هر ساله در اثر سرمازدگی درختان بادام خسارت های زیادی به بهره برداران این حرفه وارد می شود. این خسارت عمدتا به دلیل تشکیل کریستال های یخ در بافت های درخت در دمای زیر صفر پدید می آید.

در این دما ذرات یخ در داخل یا روی بافت های گیاه تشکیل می شود و در منافذ بین سلولی یا درون سلولی پخش گردیده و باعث شکاف غشاهای سلولی و خسارات دیگر می شود که در نتیجه این اعمال بافت های حساس از جمله میوه های تازه تشکیل شده دچار سرمازدگی می شوند.

بررسی های انجام شده نشان میدهد که هر ساله باغ های درختان میوه در استان اصفهان مورد تهدید انواع سرمازدگی (زمستانه، بهار و پاییزه) بوده و کم و بیش دچار خسارت گردیده اند به طوری که در سال1382مبلغ 1344163 میلیون ریال، در سال1384 مبلغ 1532433 میلیون ریال، در سال 1385 مبلغ 57646742میلیون ریال و در سال 1386 مبلغ 719966 میلیون ریال به باغ های درختان میوه استان اصفهان خسارت وارد شده است.

در شهرستان نجف آباد که از مناطق عمده بادام کاری استان اصفهان می باشد در سال 1376باغ های بادام به میزان 75 درصد و در سال 78 به میزان 90 درصد دچار خسارت سرمازدگی شدند.

درختان بادام به دلیل زود گلدهی نسبت به سایر گونه های درختان میوه بیشتر در معرض خسارت سرمای دیررس بهاره قرار می گیرند به طوری که هر ساله مقداری از محصول درختان بادام در مناطق بادام کاری کشور در اثر این عارضه از بین می رود و خسارت های زیادی را به باغداران وارد می نماید.

با توجه به اهمیت سرمازدگی بهارهدرختان بادام، شناخت انواع یخبندان ها (عامل اصلی سرمازدگی بهاره) و چگونگی خسارت دیدن درختان بادام در اثر این پدیده برای باغداران ضروری می باشد. در این فصل چگونگی وقوع سرمای دیررس بهاره و روش های مقابله با آن بررسی می شود.

 یخبندان یا وقوع سرما ممکن است به دو صورت در هر منطقه بوجود می آید .

این نوع یخبندان یا سرما در اثر عبور یک جبهه هوای سرد در یک منطقه بوجود می آید و موجب تقلیل شدید و ناگهانی درجه حرارت آن منطقه می شود.

این کاهش دما که اغلب در محدوده یا زیر صفر بیولوژیک محصول کشت شده در منطقه می باشد باعث وارد آمدن خسارت به آن محصول می شود. در چنین شرایطی گیاهان حرارت خود را به هوای سرد داده و به سرعت افت درجه حرارت پیدا می کنند و دچار سرمازدگی می شوند.

در چنین شرایطی حتی ممکن است حرارت های تشعشعی نیز کارساز و موثر واقع نشوند به عبارت دیگر تحت شرایط یخبندان انتقالی، فعل و انفعالات تشعشعی نمی تواند در کاهش اثرات زیان بار سرما و جلوگیری از شدت یخبندان موثر واقع شود.

زیرا این قبیل فعل و انفعالات بوسیله انتقال و از دست رفتن انرژی حرارتی اجباری توسط گیاهان مغلوب می شود.( معمولا هوای سرد در محل های گود و داخل دره ها بیشتر توسعه یافته و شدیدا خسارت می زنند).

یکی از علائم مشخصه این نوع یخبندان وزش باد شدید و سرد در منطقه است که منجر به وقوع پدیده یخبندان انتقالی می شود. عوارض این نوع سرما زیان آورتر و مبارزه با آن تا حدی مشکل است.

این نوع سرما همواره در شب های ساکت و آرام، بدون ابر و باد و برف و بوران ظاهر می شود. بدین صورت که در شب سطح خاک و گیاه کلیه انرژی دریافتی روز و حتی بیش از آن را به صورت اشعه مادون قرمز در فضا رها نموده و در نتیجه این تشعشع سطح آن ها سردتر از هوا می گردد.

هوا در اثر برخورد با این سطح سردتر و در نتیجه متراکم تر می شود و در سطح زمین باقی می ماند. حاصل این پدیده وارونگی حرارت یا اینورژن نامیده می شود. شدت وارونگی بستگی به اختلاف درجه حرارت هوای سطح زمین و لایه بالای اینورژن دارد.

پدیده وارونگی در سطح باغ مضاعف می شود زیرا در سطح مؤثر یعنی خاک و نبات هر دو به سرد شدن هوا کمک می نمایند. سرمازدگی تشعشعی در نزدیکی های صبح که دمای سطح زمین و گیاه به حداقل ممکن می رسد اتفاق می افتد.

سرمازدگی تشعشعی در شب های ابری به دلیل جذب و ساطع شدن مجدد بخشی از انرژی به سطح زمین اتفاق نمی افتد و بیشتر در هوای صاف و آرام و بدون ابر رخ می دهد.

در این گونه سرمازدگی هرچه از سطح زمین به ارتفاع برویم دما کمی گرم تر می شود و برعکس در نواحی عمیق تر چون وزن هوای سرد سنگین تر است به سطح زمین نفوذ کرده و خسارات بیشتری را به بار می آورد.

بر همین اساس توصیه می شود که از احداث باغ های بادام در مناطق پست و کف دره ها خودداری شود.(11-2) همچنین با اعمال برخی روش های حفاظت گیاهان می توان با سرمازدگی تشعشعی مقابله کرد.

شناخت انواع یخبندان برای باغداران اهمیت زیادی دارد. زیرا باغدار با تشخیص نوع یخبندان می تواند تصمیم بگیرد که از کدامیک از روش های حفاظت درختان بادام در برابر سرما استفاده نماید و تدارکات لازم را به موقع فراهم آورد.

شرایط یخبندان جبهه ای را می توان بوسیله باد شدید و آسمان ابری تشخیص داد ولی شرایط یخبندان تشعشعی بوسیله آسمان صاف و بدون ابر و آرام مشخص می شود.

انجماد و مرگ بافت های گیاهی و سلول ها تا حدود زیادی به سرعت یخ زدن، طرز بوجود آمدن بلورهای یخ، قابلیت سرد شدن سریع و خاصیت نفوذ پذیری سلول ها بستگی دارد.

معمولا” با کاهش دما، پایین تر از صفر فیزیولوژیکی درختان بادام  در دماهای زیر صفر بر حسب میزان مقاومت بافت گیاهی بلورهای یخ در بافت ها تشکیل شده و موجب از بین رفتن آن ها می شود. طی این عمل بلورهای یخ در سطح سلول ها یا در فاصله میان پروتوپلاست و  دیوار سلولی تشکیل می شود.

فشار آب سلول بیشتر از فشار آب در یخ تشکیل شده در همان دما است و لذا آب از میان غشاء پلاسمایی به طرف یخ موجود در فضای بین سلول ها منتشر خواهد شد. بنابراین سلول آب خود را از دست می دهد و پلاسمولیز می شود. اگر حالت پلاسمولیز سلول شدید باشد، سلول ها آسیب دیده و از بین میروند.

اگر سرعت سرد شدن کم باشد و یخ زدن به صورت تدریجی اتفاق افتد، سلول مقاوم شده و سلول های مقاوم شده گیاهان خشبی می توانند این انجماد برون سلولی را تحمل می کنند. ولی اگر سرعت سرد شدن زیاد باشد و یخ زدگی در بافت ها به طور سریع صورت گیرد سلول ها از بین می روند. زمانی که اطراف یک سلول یخ تشکیل می شود سیتوپلاسم سلول آب و املاح را به آن می دهد. در سلول های مقاوم به سرما هرگز یخ وارد غشاء سلولی نمی شود ولی در سلول های غیر مقاوم یخ غشاء سلولی را پاره کرده و محتویات سلول به فضای بین سلولی می ریزد.

 عوامل مختلفی در میزان خسارت ناشی از سرمازدگی درختان بادام موثر می باشد که اهم آن ها عبارتند از:

در بررسی هایی که پس از یخبندان در یک باغ بادام انجام شده مشاهده گردید که شکوفه های درختان در قطعه عاری از علف در مقایسه با گل های درختانی که در داخل یا در حاشیه منطقه پوشیده از علف واقع شده اند، سالم تر و از سرمازدگی در امان باقی مانده اند(جدول 11 -1). اثر پوشش سطح زمین را در مقایسه با زمین بدون پوشش از نظر تعداد شب های یخبندان و کاهش درجه حرارت نشان می دهد.

بررسی های انجام شده نشان می دهد که اغلب ارقام بادام ایتالیایی و برخی از دورگ های بادام مثل فرانیس مقاومت بیشتری نسبت به سرمای بهاره دارند. همچنین در بین ارقام محلی ایران رقم مامایی و علی اکبر ربیع نسبت به رقم منقا مقاومت بیشتری در مقابل سرمای بهاره از خود نشان می دهند.

 به دلیل متفاوت بودن خصوصیات ژنتیکی و شرایط اکولوژیکی مورد نیاز گونه ها و ارقام مختلف درختان بادام ، درجه حرارت بحرانی برای هر یک از درختان میوه در نقاط مختلف دنیا متفاوت است. به طوری که حتی در برخی موارد تا 5 درجه سانتی گراد اختلاف دمایی بین ارقام وجود دارد.

به جز این دو عامل، عوامل دیگری هم در تعیین میزان درجه حرارت بحرانی گیاهان دخالت دارد که بطور خلاصه به آن ها اشاره می شود.

-اختلاف در شرایط درونی شکوفه ها مقاومت متفاوتی از آن ها در برابر سرما نشان دهد.

– وضعیت و موقعیت خاص هر گل در روی درخت، با دیگری تفاوت دارد.

– ارقام مختلف یک گونه، مقاومت های متفاوتی از خود در برابر سرما نشان می دهند.

در هر حال درجه حرارت خطرناک برای درختان بادام در مرحله غنچه بسته معادل درجه سانتیگراد زیر صفر، در مرحله گل باز 3درجه زیر صفر و در مرحله میوه تازه 5 /4 تشکیل شده یک درجه زیر صفر مشخص گردیده است(جدول 11-2) بنابراین هر چقدر جوانه گل از مرحله باز شدن غنچه به مرحله تشکیل میوه نزدیک تر می شود

منبع : youtube.com